نحوه تعیین مهریه در عقد نکاح موقت شفاهی

تاریخ دادنامه قطعی: 1394/03/30
شماره دادنامه قطعی: ---

پیام: در صورتی که ادعای زوجه مبنی بر وجود علقه زوجیت موقت با زوج متوفی که به صورت شفاهی واقع شده است، با شهادت شهود اثبات شود؛ صرف قول زوجه در خصوص میزان مهریه بدون ارائه دلیل، قابل پذیرش نبوده ودادگاه با ارجاع امر به کارشناس اقدام به تعیین مهرالمثل می کند.

در تاریخ 1392/12/05 خانم م. چ. به استناد استشهادیه و شهادت شهود دادخواستی به خواسته اثبات زوجیت به طرفیت آقایان ن.ع.، م. ع. تقدیم وچنین توضیح میدهد، اینجانب در تاریخ 1388/05/08 با تعیین مهریه 114 عدد سکه تمام بهار آزادی به عقد ازدواج موقت مرحوم جناب آقای ر. ع. درآمده ام و این رابطه زوجیت تا زمان فوت مرحوم استمرار داشته است اما بعد از فوت ایشان وراث ایشان منکر رابطه زوجیت اینجانب و مرحوم ع. گردیدند لذا با عنایت به مراتب فوق مستند به مواد قانون خصوصا مواد 1062 ق. م و به اتکاء و مستندات موجود که در صورت اقتضاء تقدیم محضر دادگاه خواهد گردید رسیدگی به موضوع و نهایتا صدور حکم به اثبات تحقق رابطه زوجیت بین اینجانب و مرحوم خوانده از تاریخ 1388/05/08 و استمرار آن تا زمان فوت وی به علاوه کلیه خسارات دادرسی مورد استدعاست پرونده جهت رسیدگی به شعبه --- دادگاه عمومی حقوقی تهران ارجاع میگردد، خانم ف. ک. با تقدیم وکالتنامه ای خود را به عنوان وکیل خواهان معرفی میکند شعبه مذکور در تاریخ 1393/02/16 با حضور وکیل خواهان و خواندگان تشکیل جلسه میدهد، وکیل خواهان اظهار داشت خواسته به شرح دادخواست تقدیمی است موکل اینجانب در تاریخ 1388/05/08 با مهریه ای به تعداد 114 سکه تمام بهار آزادی به عقد موقت مرحوم ر. ع. فرزند ذ. درآمده و به صورت عقد موقت 99 ساله بوده که قصد دائمی کردن آن را داشته و الان فوت نموده است خواندگان که وراث ایشان می‌باشند موکل را به عنوان ورثه قبول ندارند تقاضای اثبات زوجیت را دارم سرپرست آقای ن. اظهار داشت که اسم شناسنامه ای من م. میباشد و اسم مستعار من ن. است و مادر من فوت نموده است و پدر من در زمان زنده بودنش الی ماشاء اله همسر داشته است و من میدانم که در زمان حیات پدرم، پدرم میگفت که من و این خانم (خواهان) با هم عقد شفاهی بستیم وحتی یک ماشین هم پدرم به صورت امانی به نام این خانم زده بود چون پدرم بدهی داشت هیچ مالی را به نام خود نمی زد واین خانم بعضی وقت ها که به خانه ما میخواست بیاید و یا در بعضی از مراسم خانوادگی حاضر شود عمه هایم ایشان را راه نمیدادند ولی پدرم به زور او را در مراسم وخانه حاضر میکرد و عمه هایم این خانم را به عنوان همسر پدر قبول نداشتند و راهش نمی دادند ولی پدرم میگفت که ما تنها عقد شفاهی با این خانم داریم و ایشان را حاضر میکرد متعاقب آن آقای م. ع. بیان داشت که من هم پسر مرحوم ر. البته از همسر دیگر ع. به نام ف. م. هستم و مادرم هم در قید حیات است ولی مادرم خیلی وقت پیش و قبل از فوت پدرم از پدرم طلاق گرفتند و جدا از هم زندگی میکردند به همین خاطر از پدرم زیاد خبری نداشتم و من چیزی در خصوص ازدواج مجدد پدرم با همسر دیگری به غیر از زن دومش که مادر م. (خوانده دیگر پرونده) است چیزی نشنیدم و وکیل خواهان بیان داشت ما شهودی برای اثبات این ادعا دارم و همچنین مرحوم در زمان زنده بودنش برای موکل دفتر چه بیمه تامین اجتماعی گرفتند که دفترچه را فقط برای زن دائم می دهند ولی در هر صورت ایشان برای موکل دفترچه گرفتند وعکس های خانوادگی موجود است که نشان میدهد که موکل با مرحوم و حتی خوانده ردیف اول عکس خانوادگی گرفتند و خوانده ردیف اول بیان داشت که پدر من کارهای زیادی انجام میداد مثلا برای عمه من عنوان همسرش رفته دفترچه بیمه گرفته است و اینکه ایشان آمده با من و پدرم عکس گرفته دلیل این نیست که همسر پدرم باشد دادگاه در این لحظه قرار استماع شهادت را صادر و از شهود تعرفه شده به شرح اوراق جداگانه تحقیق میکند، خانم س.ش. فرزند ف. 29 ساله و عکاس به عنوان گواه اظهار داشت من همسایه طبقه پآیین چهار سال و نیمه مرحوم ر. ع. و خانم م. چ. بودم و در این مدت می دیدم که آقای ع. یک روز در میان به منزل این خانم می آمدند گاها هم خواهر خواهان به آنجا می آمدند و یک مورد هم یک خانم به خانه آنها آمد که خانم چ. گفت که این خواهر مرحوم ر. ع. است و من سندی برای زن و شوهر بودن آنها ندیدم ولی ظاهر رفت و آمدهای چهار ساله نشان می داد که اینها زن و شوهر هستند - گواه دیگر به نام م. ب. اظهار داشت پدر این خواندگان پسر عمه من بودند و با توجه به اینکه زیاد با مرحوم در زمان سمنوپزو نیا مراسم فوت و امسال آن رفت وآمد داشتیم بچه هایش مرا پسر عمو خطاب میکردند و من حدودا 4 سال است که میدیدم که مرحوم ر. وخانم م. چ. با هم بودند و رفت و آمد میکردند و مرحوم ر. ع. میگفت که این خانم همسرش است و من از چیز دیگری خبر ندارم و من امضائی که در استشهادیه ارائه شده است را اشتباها داده اند امضا من نیست من در جای دیگر نوشته بودم و امضا کرده بودم کپی آن ارائه میشود. دادگاه قرار ارجاع امر به کارشناس را صادر میکند تا آقای کارشناس با توجه به محتویات پرونده نسبت به محاسبه مهرالمثل زوجه با توجه به شان و جایگاه زوجه و عقد موقت اقدام و نتیجه را گزارش نماید. آقای ف. ا. با تقدیم وکالتنامه ای خود را به عنوان وکیل خواندگان معرفی میکند آقای کارشناس منتخب طی نظریه شماره 1785/287/92 - 1393/05/06 نظر میدهد با توجه به انجام تحقیقات ممکن الحصول و اینکه مهریه خواهان در ازدواج اول پنجاه سکه تمام بوده و دارای دو خواهر کوچکتر که ازدواج نمودند مهریه هر یک 150 و 213 سکه تمام میباشد و مهر مادر که در سال 49 حدود ده هزار تومان وجه رایج بوده و مستندا به ماده 1091 قانون مدنی که در تعیین مهر المثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفت و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین عرف محل وغیره در نظر گرفته شود و با لحاظ تمامی جوانب امر حسب قرار صادره میزان مهر المثل خواهان در عقد موقت به تعداد 44 قطعه سکه تمام بهار آزادی تعیین و اعلام میگردد دادگاه در تاریخ 1393/06/09 در وقت مقرر تشکیل جلسه داده و با بررسی پرونده ختم رسیدگی را اعلام و طی دادنامه شماره --- - 1393/06/11 ضمن شرح دعوای خواهان و انعکاس اظهاراتش وکیل خواهان و خواندگان چنین رای میدهد: با عنایت به مجموع اوراق و محتویات پرونده از جمله اظهارات صریح خوانده ردیف اول به اینکه مرحوم پدرش اقرار به ازدواج با خواهان نموده و اظهارات شهود نیز مجموعا دلالت بر وجود رابطه زوجیت بین خواهان و مرحوم ر. ع. دارد فلذا وجود علقه زوجیت به سبب عقد نکاح موقت فیما بین خوهان و مرحوم ر. ع. به استناد شهادت شهود و اظهارات خوانده ردیف اول و سایر قرائن و امارات موجود محرز و مسلم است لیکن در خصوص اینکه عقد موقت مستلزم تعیین مهریه بوده و هر چند خواهان و وکیل ایشان مدعی تعیین مهریه به تعداد 114 سکه بوده اند لیکن این ادعا فاقد دلیل مثبت بوده و شهود و احد از خواندگان تنها راجع به زوجیت موقت خواهان و مرحوم اظهار نظر نمودند و در خصوص میزان مهریه اظهاری ننمودند و خواهان و وکیل ایشان هم سند و مدرکی در خصوص اثبات میزان آن ارائه ننمودند و با توجه به مجهول بودن میزان مهریه مستندا به ماده 1100 قانون مدنی مهرالمثل ایشان توسط کارشناس به تعداد 44 سکه تعیین شد. لذا دادگاه با توجه به مساله 19 از عقدنکاح واحکامه از کتاب تحریرالوسیله امام خمینی قدس سره الشریف «اذا ادعی رجل زوجه امراه فصدقته او ادعت امره زوجیه رجل فصدقها حکم لها بذلک مع احتمال الصدق» و به استناد مواد 1075 ، 1076 ، 1077 ، 1100 ، 1313 ، 1315 ، 1317 ، 1321 و 1324 قانون مدنی و مواد 229 و 230 و 198 قانون آیین دادرسی مدنی حکم به اثبات زوجیت با نوع عقد موقت 99 ساله و با مهریه 44 سکه تمام بهار آزادی صادر واعلام می‌نماید و ادعای خواهان راجع به مهریه مازاد از 44 سکه را به علت عدم وجود دلیل مثبت غیر ثابت تشخیص مستندا به ماده 1100 قانون مدنی حکم به بطلان دعوا در این بخش صادر و اعلام مینماید. پس از ابلاغ رای آقای م. ع. و نیز خانم م. چ. نسبت به این رای اعتراض و تقاضای تجدیدنظرخواهی میکنند شعبه --- دادگاه تجدیدنظر استان تهران طی رای شماره --- - 1393/11/19 دادنامه تجدیدنظرخواسته را تایید می‌نماید. این رای در تاریخ 1393/12/11 ابلاغ و آقایان م. (ن.) و م. ع. نسبت به آن اعتراض و تقاضای فرجامخواهی میکنند پرونده جهت رسیدگی پس از تبادل لوایح به دیوانعالی کشور ارسال که به این شعبه ارجاع میگردد. مشروح مفاد لوایح طرفین به هنگام ملاحظه گزارش قرائت خواهد شد. هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل است. پس از قرائت گزارش آقای حیدرعلی حیدری عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رای میدهد:

اعتراض فرجام خواهان نسبت به رای شماره --- - 1393/11/19 صادره از شعبه --- دادگاه تجدیدنظر استان تهران با توجه به مندرجات پرونده و رسیدگیهای به عمل آمده وارد نیست رای دادگاه بنا به جهات و دلائل منعکس درآن و ملاحظه اظهارات آقای م. ع. در صورتجلسه مورخ 1393/02/16 دادگاه و مودای گواهی گواهان و اخذ دفترچه بیمه توسط مرحوم ر. ع. برای فرجام خوانده و سایر اظهارات و توضیحات داده شده از جهت رعایت تشریفات دادرسی اختلاف بیّنی از لحاظ موازین قانونی احراز نمیشود لذا به استناد ماده 370 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب سال 1379 رای فرجام خواسته نتیجتا ابرام و پرونده اعاده میگردد. ر

ئیس و مستشار شعبه --- دیوان عالی کشور

قدرت اله طیبی - حیدرعلی حیدری