صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1386/10/10
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر ساری
موضوع
درخواست صدور شناسنامه توسط کسی که پدر و مادرش تبعه افغانستان بوده اند
پرسش
آقای (الف) به استناد گواهی‌های صادره از بیمارستان‌هایی که خود و دخترش در آنجا متولد شده‌اند به طرفیت اداره ثبت احوال یکی از شهرستان‌های استان مازندران، به خواسته الزام اداره خوانده به صدور شناسنامه اقامه دعوا نموده و چنین توضیح داده است: «در تاریخ 4/9/59 از پدر و مادر تبعه افغانستان در ایران متولد شده و تحصیلات متوسطه را در ایران به پایان رسانده و تاکنون هم از ایران خارج نشده است. همچنین دخترش در تاریخ 4/8/80 در ایران متولد شده و چون مطابق بندهای (4 و 5) از ماده 976 قانون مدنی، تبعه ایران محسوب می-شوند با اقامه دعوا، اداره خوانده را به صدور شناسنامه برای خود و دختر صغیرش الزام کرده است بنا به مراتب فوق:
اولاً: آیا مدارک ابرازی آقای «الف» کافی برای قبول تابعیت ایرانی وی و دخترش بوده و دادگاه می‌تواند به دعوای مذکور رسیدگی ماهیتی بنماید یا مستلزم اقامه دعوای جداگانه جهت اثبات تابعیت ایرانی است؟
ثانیاً: چنان‌چه نیاز به اقامه دعوای اثبات تابعیت باشد، این دعوا باید به طرفیت چه شخصی (حقیقی یا حقوقی) اقامه شود و دادگاه صالحه به رسیدگی دعوای مذکور کدام است؟
نظر هیئت عالی
با توجه به این‌که صدور شناسنامه، من‌جمله از وظایف سازمان ثبت احوال می‌باشد، لذا با توجه به ماده 45 قانون اصلاح قانون ثبت احوال هرگاه تابعیت شخصی مورد تردید قرار گیرد، موضوع در شورای تأمین شهرستان مطرح و اداره ثبت احوال بر اساس گزارش شورای تأمین شهرستان به اتخاذ تصمیم مبادرت می‌نماید. چنان‌چه این تصمیم اداره ثبت احوال مورد اعتراض متقاضی صدور شناسنامه قرار گیرد، موضوع در هیأت حل اختلاف مقرر در ماده 3 قانون ثبت احوال مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و تصمیم هیأت حل اختلاف مطابق ماده 4 قانون ثبت احوال قابل اعتراض در دادگاه عمومی می‌باشد و رأی وحدت رویه شماره 658 - 1381/1/20 نیز متضمن این معنا است. با این ترتیب موضوع ابتدا قابل طرح در دادگاه نمی‌باشد و اتفاق‌نظر تأیید می‌شود.
نظر اتفاقی
مطابق ماده 45 قانون ثبت احوال مصوب 1355/4/16 با اصلاحات بعدی، مرجع احراز تابعیت که مورد تردید اداره ثبت احوال می‌باشد شورای تأمین شهرستان مربوطه است و چنان‌چه شورای تأمین، تابعیت ایرانی متقاضی را مورد تأیید قرار دهد، آن‌گاه اداره ثبت احوال اقدام به صدور شناسنامه به نام متقاضی خواهد نمود با وصف مذکور اقامه دعوا الزام اداره ثبت احوال به صدور شناسنامه قابل استماع نیست. به ویژه آن‌که رأی وحدت رویه شماره 658 - 1381/1/20 هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور موید نظر مذکور است.