صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1389/06/01
برگزار شده توسط: استان خوزستان/ شهر اهواز
موضوع
مطالبه جهیزیه
پرسش
خانم (الف) دادخواستی مبنی بر مطالبه بیست میلیون ریال طلب خود بابت جهیزیه موضوع قباله نکاحیه فی‌مابین خود و آقای (ب) تقدیم دادگاه کرده است. در قباله نکاحیه قید شده «مبلغ بیست میلیون ریال بابت جهیزیه عندالمطالبه بر ذمّه زوج است» آیا دعوای مطالبه طلب از طرف زوجه مسموع است؟
نظر هیئت عالی
اگرچه جهیزیه در قانون مدنی عنوان خاصی ندارد ولی در روابط زناشویی رایج و معمول است و آن وسایلی است که در زندگی مورد نیاز است و زن آن را همراه خود به خانه شوهر می‌برد و ملک زن است و حتی محق است که شوهرش را از استفاده از جهیزیه منع کند و اگر شوهر از آن استفاده کند در حکم غاصب بوده و زن می‌تواند اجرت‌المثل آن را مطالبه کند با این توضیح و مقررات ماده 1118 قانون مدنی که مقرر داشته زن می‌تواند در دارایی خود هرگونه تصرفی را که می‌خواهد بکند، زن می‌تواند بیست میلیون ریال را که به عنوان جهیزیه برای خرید لوازم زندگی در اختیار زوج قرار داده شده و زوج نسبت به تهیه جهیزیه اقدام نکرده باشد مطالبه کند؛ مگر این‌که زوج با این مبلغ لوازم زندگی خریداری کرده باشد که این لوازم در حکم جهیزیه زوجه بوده و در صورت بقای آن می‌تواند وسایل باقی مانده را مطالبه کند. بنابراین، دعوا در این مورد مسموع است.
نظر اکثریت
دعوا مسموع نیست زیرا وفق ماده 224 قانون مدنی الفاظ عقود محمول است بر معانی عرفی مستنبط از مواد 1106 و 1107 قانون مدنی آن است که جهیزیه، جزیی از نفقه است ولی تعهد زوج به پرداخت مبلغی بابت تهیه جهیزیه دلالت بر حق زوجه در مطالبه وجه فوق ندارد بلکه باید الزام زوج به انجام تعهد وفق قباله نکاحیه از دادگاه درخواست و در صورت عدم انجام تعهد طبق قاعده «الحاکم ولی الممتنع» دادگاه به هزینه زوج نسبت به تهیه جهیزیه اقدام خواهد کرد. لذا دعوای فوق مسموع نیست.
نظر اقلیت
گروه اول: مستفاد از اظهارات زوج در ستون تعهدات (مشروط) قباله نکاحیه آن است که زوج اموال موضوع جهیزیه را به زوجه تملیک کند و زوجه حق مطالبه وجه فوق را دارد و دعوا مسموع است.
گروه دوم: با توجه به موازین قانون مدنی و سابقه فقهی موضوع، زوج مکلف به خریداری اثاث‌البیت جهت زوجه نیست بلکه اگر وسایل فوق را کرایه کند نیز زوج مکلف به ادای وظایف زوجیت بوده و پرداخت نفقه تحقق پیدا کرده است و تهیه وسایل جهت ادامه‌ی زندگی مشترک از طرف زوج دلالت بر تملیک وسایل به زوجه و مآلاً حق مکتسب جهت مطالبه وجه از طرف زوجه نیست. لذا دعوا خواهان به نحو فوق مسموع نیست.