هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی
شماره پرونده: ه- ع/9802601 شماره دادنامه:9909970906011459 تاریخ: 10/12/99
شاکی: آقای عمران کریمی
طرف شکایت: سازمان تامین اجتماعی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستور اداری به شماره 958/98/5030 مورخ 4/3/1398 سازمان تامین اجتماعی
شاکی دادخواستی به طرفیت سازمان تامین اجتماعی به خواسته ابطال دستور اداری به شماره 958/98/5030 مورخ 4/3/1398 سازمان تامین اجتماعی به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:
متن دستور: احتراما بازگشت به درخواست شما به مورخ 9/4/1398 به آگاهی می رساند پیرو دستور اداری 958/98/5030 مورخ 4/3/1398، از تاریخ 1/1/1398 به منظور اجرای ماده 89 قانون تامین اجتماعی در خصوص مستمری بگیران گروه های ذیل، در صورتی که مبلغ مستمری ماهیانه آنان کمتر از مبلغ حداقل مستمری قابل پرداخت در اجرای ماده 111 قانون باشد، به میزان دو درصد حداقل مستمری، به صورت ماهیانه از مستمری بگیران مشمول، کسر گردد: 1-....
دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
شاکی به موجب درخواست خود اعلام کرده است که:
سازمان تامین اجتماعی طبق دستور اداری مورد شکایت، میزان 2 درصد از حداقل مستمری (و نه مستمری دریافتی) را به صورت ماهانه از تاریخ 1/1/1398 اخذ می کند.
در حالی که طبق ماده 89 قانون تامین اجتماعی، این مبلغ باید از مستمری دریافتی باشد. همچنین ما به التفاوت وجوه پرداختی تا مبالغی که -طبق ضوابط قانون تامین درمان مستخدمین دولت - باید پرداخت شود، از طرف سازمان تامین خواهد شد.
به این ترتیب، اشخاصی که با 10 سال سابقه بازنشسته شده اند، مستمری آنان کمتر از حداقل مستمری می (حدودا یک سوم حداقل مستمری) باشد و در صورتی که چنین دستوری اجرا شود، حدودا 6 درصد [2 درصد ضربدر 3] از مستمری دریافتی آنان کسر خواهد شد، که این امر مغایر قانون می‌باشد.
خلاصه مدافعات طرف شکایت:
سازمان تامین اجتماعی در لایحه دفاعیه اعلام کرده است:
1. ماده 89 قانون تامین اجتماعی، در مقام بیان نحوه دریافت هزینه درمان از دریافت کنندگان مستمری بازنشستگی، ازکارافتادگی و بازماندگان می‌باشد. بنابراین برخورداری از خدمات درمانی طبق این ماده، منوط به کسر 2 درصد از مستمری بیمه شده می‌باشد.
2. طبق قانون «تعیین تکلیف تامین اجتماعی اشخاصی که ده سال و کمتر حق بیمه پرداخت کرده اند (17/7/1392)»، سخنی از «خدمات درمانی» بیان نشده است. بنابراین با توجه به خاص بودن این قانون نسبت به قانون تامین اجتماعی، مشخص می‌گردد که قانونگذار تصمیمی برای اختصاص خدمات درمانی برای اشخاص دارای 10 سال و کمتر سابقه پرداخت نداشته است. بنابراین اساساً خدمات درمانی مذکور در ماده 89 قانون تامین اجتماعی نیز شامل اشخاصی که 10 سال و کمتر حق بیمه پرداخت کرده اند، نمی گردد.
3. با توجه به اینکه هیات تخصصی بیمه، کار و تامین اجتماعی دیوان عدالت، طی دادنامه شماره 130 (29/4/1398)، در رابطه با بند 2 بخشنامه شماره 56 مستمریها که مقرر می دارد: «مستمری قابل پرداخت در اجرای این بخشنامه، معادل مستمری استحقاقی بیمه شده (یعنی متناسب با سنوات پرداخت حق بیمه) خواهد بود و اینگونه مستمری بگیران از شمول ماده 111 قانون تامین اجتماعی خارج می‌باشند»، اعلام کرده است که این مقرره قابل ابطال نمی‌باشد. بنابراین این افراد اساساً مشمول مواد 89 و 111 نمی‌باشند تا مستحق دریافت خدمات درمانی باشند. اما از اطلاق ماده 89 قانون مذکور، اینچنین برمی آید که در این زمینه، تفاوتی بین مشمولین ماده 111 و دیگران [یعنی بین اشخاصی که حداقل مستمری را می گیرند و اشخاصی که کمتر از حداقل می گیرند]، وجود ندارد. بنابراین از آنجا که خدمات درمانی برای اشخاصی که کمتر از حداقل مستمری را دریافت می کنند، طبق این ماده، کامل خواهد بود، بنابراین باید این مقدار را جبران نموده و 2 درصد حداقل مستمری را پرداخت کنند تا بتوانند از خدمات درمانی کامل برخوردار شوند.
پرونده شماره ه ع/9802601 مبنی بر درخواست ابطال دستور اداری به شماره 958/98/5030 (مورخ 4/3/1398 سازمان تامین اجتماعی)، در جلسه مورخ 27/11/1399 هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی مورد رسیدگی قرار گرفت و اکثریت قریب به اتفاق اعضا به شرح زیر اقدام به صدور رای نمودند:
رای هیات تخصصی
نظر به اینکه ماده 89 قانون تامین اجتماعی (مصوب 3/4/1354) که بیان می‌دارد «افرادی که به موجب قوانین سابق بیمه‌های اجتماعی یا به موجب این قانون بازنشسته و یا ازکارافتاده شده یا می‌شوند و افراد بلافصل‌خانواده آن ها همچنین افرادی که مستمری بازماندگان دریافت می‌دارند، با پرداخت دو درصد از مستمری دریافتی، از خدمات درمانی... برخوردار خواهند شد» و نیز قسمتی از ماده قانونی مذکور که آن دسته از افرادی که مستمری بازماندگان دریافت می دارند را نیز مشمول ماده مزبور محسوب نموده است عطف به فراز ابتدایی ماده گردیده و جملگی دلالت بر این دارد که افراد و بازماندگانی که صرفاً به موجب قوانین سابق بیمه‌های اجتماعی یا به موجب قانون تامین اجتماعی بازنشسته و یا ازکارافتاده شده باشند مشمول مقررات این ماده شده و به قوانین لاحق تسری پیدا نمی کند و از طرف دیگر مطابق ماده 111 قانون مذکور که بیان می‌دارد «مستمری ازکارافتادگی کلی و مستمری بازنشستگی و مجموع مستمری بازماندگان در هر حال نباید از حداقل مزد کارگر عادی کمتر باشد»، لذا منظور از مستمری دریافتی ماده 89 قانون یادشده با توجه به ماده 111 همان قانون، حداقل مستمری برابر حداقل مزد کارگر عادی می‌باشد. به عبارت دیگر هرچند در ماده 89 قانون مذکور، دو درصد از مستمری دریافتی به عنوان هزینه خدمات درمانی مقرر گردیده، لیکن میزان مستمری دریافتی، به میزان حداقل مستمری موضوع ماده 111 قانون یادشده پیش بینی شده است و بنابراین مستمری دریافتی مندرج در ماده 89 قانون مزبور، همان حداقل مستمری موضوع ماده 111 قانون مذکور می‌باشد و لذا ماخذ دریافت هزینه مربوط برای برخورداری از خدمات درمانی، دو درصد از حداقل مستمری موضوع ماده 111 قانون یادشده بوده و مصوبه مورد شکایت مغایرتی با قوانین ندارد.
بنا به مراتب فوق، دستور اداری شماره 958/98/5030 (مورخ 4/3/1398 سازمان تامین اجتماعی) بر اساس رای اکثریت قریب به اتفاق اعضای هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی مغایر با قوانین و خارج از حدود اختیارات مقام تصویب کننده تشخیص نگردید. این رای به استناد بند ب ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رئیس محترم دیوان عدالت اداری یا 10 نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.
غلامرضا مولابیگی - رئیس هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی دیوان عدالت اداری
نظر اقلیت (1 نفر):
نظر به اینکه اولاً قانون تعیین تکلیف تامین اجتماعی اشخاصی که 10 سال و کمتر حق بیمه پرداخت کرده‌اند (مصوب 17/7/1392)، سازمان تامین اجتماعی را مکلف نموده است که مستمری بازنشستگی اشخاص مشمول قانون را مطابق با مقررات قانون تامین اجتماعی (مصوب 3/4/1354) پرداخت نماید و میزان مستمری بر اساس ماده 77 قانون مذکور محاسبه می‌گردد، بنابراین اشخاص مشمول آیین‌نامه مورد شکایت نیز مشمول مقررات قانون تامین اجتماعی و بالتبع ماده 89 قانون می‌باشند.
ثانیاً با توجه به ماده 89 قانون تامین اجتماعی که بیان می‌دارد «افرادی که به موجب قوانین سابق بیمه‌های اجتماعی یا به موجب این قانون بازنشسته و یا ازکارافتاده شده یا می‌شوند و افراد بلافصل‌خانواده آن ها همچنین افرادی که مستمری بازماندگان دریافت می‌دارند، با پرداخت دو درصد از مستمری دریافتی، از خدمات درمانی... برخوردار خواهند شد»، علیهذا اخذ دو درصد از حداقل مستمری توسط سازمان تامین اجتماعی مغایر با قوانین بوده و سازمان صرفاً مجاز به اخذ دو درصد از مستمری دریافتی می‌باشد.
بنا به مراتب فوق، دستور اداری به شماره 958/98/5030 (مورخ 4/3/1398 سازمان تامین اجتماعی) مغایر با قوانین و قابل ابطال تشخیص می‌گردد.
غلامرضا مولابیگی - رئیس هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی دیوان عدالت اداری