شاکی دادخواستی به طرفیت وزارت بهداشت به خواسته ابطال ماده 34 مقررات و آیین‌نامه های دوره های آموزش دستیار تخصصی به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر میباشد:
ماده 34: فعالیت های موظف برنامه آموزش دستیاران
دستیاران موظفند طبق برنامه ای که از طرف گروه آموزشی مربوطه تنظیم می‌شود، در فعالیتهای آموزشی، پژوهشی و درمانی، از جمله کلاسهای نظری، گزارش صبحگاهی گزارش های مرگ و میر و گزارش موردی (Case Report) به ژورنان کلاب، کارورزیهای بیمارستانی و درمانگاهی و آزمایشگاهی و کشیکهای بخش و درمانگاه مربوطه و ماموریتهای علمی و طرحهای تحقیقاتی به طور فعال شرکت نمایند.
موضوع مصوبه شصت و هفتمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ 1/5/96 آیین‌نامه آموزشی دوره دکتری عمومی پزشکی که به تایید دبیرخانه شورای آموزشی پزشکی عمومی رسیده و در 13 فصل، 93، ماده و 96 تبصره در شصت و هفتمین جلسه شورا به تصویب رسیده که به علت مفصل بودن از ذکر و انشاء آن خودداری شده است.
دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
شاکی در بیان شکایت خویش اشعارداشته با توجه به آنکه بیماران با مراجعه به بیمارستان ها و مراکز درمانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجبور هستند خود را در اختیار دانشجویان پزشکی عمومی- دوره های تخصصی و دیگر شاخه های پزشکی، دندان پزشکی و پیراپزشکی قرار دهند و آموزش در بیمارستان های آموزش درمانی امری موسوم و البته از نظر اینجانب بند دوم و خلاف عدالت است و دانشجویان در هر مقطع و هر رشته ای به دلیل نداشتن تخصصی کافی به عنوان دانشجو در مراکز درمانی حضور دارند در حالی که نباید محل کسب تخصصی و مهارت یک دکتر عمومی در حال آموزش برای کسب مدرک بالاتر (رزیدیت) باشد بلکه تنها در صورت تمایل بیمار، یک رزیدنت، دانشجوی پزشکی، یا هر فرد دیگری می‌تواند با تمرین کردن برروی یک انسان زنده کسب مهارت کند. و منشور حقوق بیمار مصوب سال 1388 وزارت بهداشت اشعار میدارد. که این منشور با توجه به ارزشهای والای انسانی و مبتنی بر به فرهنگ اسلامی و ایرانی و بر پایه کرامت ذاتی تمامی گیرندگان خدمات سلامت و با هدف حفظ، ارتقاء تحکیم رابطه انسانی میان ارائه کنندگان و گیرندگان خدمات سلامت تنظیم شده است و حضور دانشجویان نقص حریم خصوصی بیمار، افشای اسرار بیمار محروم کردن حق مراجع از برخی حقوق از جمله حق دریافت رفتار محترمانه مطابق باشان و شخصیت انسانی بیمار میباشد و با توجه به اصل 40 قانون اساسی و نیز بندهای 9 و 14 اصل 3 و اصول 19-20-29 اعطاء هر حقی به دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی (اعم از دانشجویان دوره پزشکی عمومی و تخصصی) جهت استفاده از محیط، امکانات و حضور بیماران در بیمارستنهای دولتی منجر به سلب حق مراجعین جهت بهره مندی از عدالت، حفظ حریم خصوصی و برخورد متناسب باشئون عرفی، قانونی و احترام شایسته آنها نخواهد بود.
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت به موجب لایحه شماره 99-1139-2- 2/9/99 به طور خلاصه توضیح داده است که:
اولاً: براساس ماده واحده «خروج تصمیمات و آراء صادره از هیاتها و کمیته های تخصصی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت درمان و آموزش پزشکی در خصوص امور و شئون علمی، آموزشی و پژوهشی از شمول صلاحیت دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی آن دسته از تصمیمات و آراء نهایی و قطعی صادره در هیاتها و کمیته های تخصصی فعال در وزارتخانه های علوم و سایر مراکز آموزشی و پژوهشی مصوب از جمله تصمیمات و آراء نهایی هیات های امناء، ممیزه و انتظامی اساتید و کمیته انظباطی دانشجویان و غیره که صرفاً در رابطه با امور و شئون تخصصی علمی- آموزشی و پژوهشی صادر شده باشد قابل شکایت و رسیدگی در دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی نخواهد شد.
ثانیاً: در ماده 32 آیین‌نامه دوره های آموزش دستیار تخصصی کلیه فعالیت های موظف دستیاران مقطع تخصصی تعیین شده و شاکی در دادخواست تقدیمی متقاضی ابطال کل ماده مذکور گردیده لکن دلایل و مستندات مربوط به تقاضای ابطال فعالیت های آموزشی و پژوهشی و گزارش صبحگاهی را اعلام ننموده است ضمن اینکه در صورت ابطال فعالیت های یادشده آموزش دستیاری امکان پذیر نبوده است.
ثالثاً: براساس قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تدوین و ارائه سیاستها، تعیین خط مشی ها- برنامه ریزی برای فعالیت های مربوط به تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی- تعیین رشته ها و مقاطع تحصیلی مورد نیاز کشور و اجرای برنامه های تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی در جهت تعیین به خودکفائی کشور از وظایف وزارت بهداشت است.
رابعاً: برابر قانون تشکیل شورای آموزش پزشکی و تخصصی رشته های پزشکی بررسی و تعیین احتیاجات آموزشی رشته های پزشکی و تخصصی- ارزشیابی و تعیین محتوای برنامه ها و روش کلی آموزش و ایجاد هماهنگی لازم و تعیین ضوابط جهت تربیت متخصص دانشکده های پزشکی و بیمارستانهای وابسته به دانشگاهها از جهات برنامه و روش های آموزشی، بررسی و اظهار نظر درباره ضوابط و صلاحیت آموزشی موسسات پزشکی و تصویب صلاحیت آموزشی مذکور و تنظیم آیین‌نامه ها و مقررات اجرایی امتحانات تخصصی و بررسی نحوه اجرای ضوابط و برنامه ها بر عهده شورای مذکور میباشد.
خامساً: براساس مقررات و آیین‌نامه های دوره آموزش دستیار تخصصی، دستیار به فردی اطلاق می‌شود که با داشتن مدرک دکتری پزشکی عمومی و پذیرش در امتحان ورودی دستیاری، جهت آموزش های نظری و کسب مهارت های علمی در یکی از رشته های تخصصی پزشکی، طی مدت زمان مشخصی که برای آن دوره از طریق شورای آموزش پزشکی و تخصصی تصویب شده است به امر تحصیل، آموزش، پژوهشی و انجام فعالیت های کارورزی تخصصی اشتغال می ورزد و هدف از دوره دستیاری تربیت پزشک متخصص و متعهد در رشته های مورد نیاز کشور جهت کسب و مهارتهای نظری و علمی میباشد هم چنین در تعریف رشته پزشکی عمومی مصوب شصت و هفتمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مقرر گردیده است که دانش آموختگان پزشک عمومی دانش و مهارت تشخیص درمان و پیشگیری از بیماری ها را از طریق کسب دانش ضروری در علوم پایه پزشک و شاخه های مختلف علوم بالینی تمرین و مهارت در بکارگیری علوم در مواجه با بیماران و مراجعین و تمرین و تکرار مهارت های علمی بالینی به دست می آورند.
لذا رد شکایت مطروحه را تقاضا نموده است.
پرونده شماره ه- ع / 9901139 مبنی بر درخواست ابطال ماده (34) مقررات و آیین‌نامه‌های دوره‌های آموزش دستیار تخصصی و بندهای «دروس کارآموزی» و «دروس کارورزی» از آیین‌نامه آموزشی دوره دکتری عمومی پزشکی مصوب شصت و هفتمین جلسه شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی مورخ 01/05/1396، در جلسه مورخ 02/06/1400 هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی مورد رسیدگی قرار گرفت و اعضاء به اتفاق به شرح ذیل مبادرت به صدور رای نمودند:
رای هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی
نظر به اینکه اولاً: براساس بند 20 مصوبه جلسات 429 و 430 مورخ 21/07/1377 و 05/08/1377 و نامه شماره 4229/دش مورخ 25/11/1377 شورای عالی انقلاب فرهنگی و مواد 2 و 7 قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب سال 1364 و بندهای 1، 4 و 16 ماده 1 قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب سال 1367، تشکیل شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی به منظور تحقق سیاستها و خط مشی‌ها و اجرای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در امر برنامه‌ریزی و تدوین و تصویب آیین‌نامه‌ها و مقررات آموزشی تجویز شده است. از جمله وظایف شورای مذکور به موجب مستندات یاد شده، برنامه‌ریزی آموزشی و پژوهشی در سطح آموزش عالی گروه پزشکی در مورد خط مشی کلی و سیاست‌های آموزشی و پژوهشی و برنامه‌ریزی درسی تمام مقاطع تحصیلی و رشته‌های مختلف دانشگاهی و اصلاح، تغییر و بازنگری برنامه‌های مصوب و تصویب نهایی برنامه‌ریزی آموزشی، پژوهشی و درسی دوره‌های تخصصی علوم پزشکی و همچنین بررسی و تصویب کلیه برنامه‌های درسی و مقررات و ضوابط آموزشی و پژوهشی گروه پزشکی مربوط به وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات و نهادهای انقلاب اسلامی و دانشگاهها و موسسات غیرانتفاعی میباشد. ثانیاً: به موجب قانون تشکیل شورای آموزش پزشکی و تخصصی رشته‌های پزشکی مصوب سال 1352 وظایفی همچون بررسی و تعیین احتیاجات آموزشی رشته‌های پزشکی و تخصصی و تعیین ضوابط جهت تربیت متخصص در دانشکده‌های پزشکی و بیمارستانهای وابسته به دانشگاهها از جهات برنامه و روش‌های آموزشی، تنظیم آیین‌نامه‌ها و مقررات اجرایی امتحانات تخصصی و بررسی نحوه اجرای ضوابط و برنامه‌ها بر عهده شورای مذکور است. ثالثاً: برابر قانون تشکیلات و وظایف وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب سال 1367، تدوین و ارائه سیاستها، تعیین خط مشی‌ها و نیز برنامه‌ریزی برای فعالیت‌هایمربوط به تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی در عِداد صلاحیت‌های وزارتخانه یادشده است. از طرفی وفق مقررات و آیین‌نامه‌های دوره‌های آموزش دستیار تخصصی، دستیار به فردی اطلاق می‌شود که با داشتن مدرک دکتری پزشکی عمومی و پذیرش در امتحان ورودی دستیاری، جهت آموزش‌های نظری و کسب مهارتهای عملی در یکی از رشته‌های تخصصی پزشکی، طی مدت زمان مشخصی... به امر تحصیل، آموزش، پژوهش و انجام فعالیتهای کارورزی تخصصی اشتغال می‌ورزد. بنابراین آموزش عملی به دستیاران پزشکی جز با حضور بر بالین بیمار و دخالت در فرایند درمان، آن هم تحت نظارت اساتید مربوطه حاصل نمی‌شود. ضمن اینکه آموزش دانشجویان پزشکی عمومی نیز برای کسب دانش و مهارت تشخیص درمان و پیشگیری از بیماری‌ها از طریق مواجهه با بیماران و با نظارت مستمر دانشجویان دستیاری تخصصی و اساتید میسّر می‌شود.
بنا به مراتب فوق مصوبه مورد شکایت مغایرتی با قوانین و مقررات مذکور نداشته و خارج از حدود اختیارات مرجع وضع نبوده و قابل ابطال نمی‌باشد. این رای به استناد بند (ب) ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رئیس محترم دیوان عدالت اداری یا 10 نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.
غلامرضا مولابیگی
رئیس هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی
دیوان عدالت اداری