صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/09/11
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر فریدن
موضوع
ماهیت حقوقی خرید برخی از اقلام جهیزیه توسط زوج
پرسش
چنانچه زوج در هنگام وقوع عقد نکاح با توافق زوجه برخی از اقلام جهیزیه را خریداری نموده و طرفین در زندگی مشترک از این وسایل استفاده نمایند، ماهیت حقوقی عمل زوج چه می‌باشد؟ آیا زوج می‌تواند استرداد وسایل مزبور را مطالبه نماید؟
نظر هیات عالی
سوال طرح شده موضوعی است و در هر مورد برای احراز اینکه ماهیت حقوقی عمل زوج مبنی بر تهیه چند قلم از کالاهای اساسی زندگی مشترک که شاید در لیست جهیزیه زوجه قرار گرفته باشد، باید به قصد و اراده طرفین (زوج و زوجه) توجه کرد و مضافاً عرف محل موثر در تشخیص ماهیت حقوقی مورد مذکور است، علی‌هذا تغییر عنوان و رابطه حقوقی زوج نسبت به جهیزیه زوجه در دوران زندگی مشترک بستگی به نوع توافق اولیه زوجین دارد؛ قدر متیقن آن است که در صورت فسخ عقد نکاح و یا وقوع طلاق و مفارقت، هر یک از زوجین می‌توانند اموال و اقلام متعلق به خود را که عین آن باقی مانده باشد استرداد و در تملک اختصاصی خود قرار دهند.
نظر اکثریت
ماهیت این عمل شامل هبه و عاریه نمی‌گردد، بلکه موضوع مشمول ماده 265 قانون مدنی می‌باشد که مقرر داشته هر کس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است و چنانچه مقروض نباشد می‌تواند استرداد آن را مطرح نماید درنتیجه زوج حق استرداد آن را دارد.
نظر اقلیت
ماهیت عمل عاریه می‌باشد و دلیلی مبنی بر اینکه زوج این وسایل را به عنوان هبه به زوجه داده باشد وجود ندارد؛ فلذا حق استرداد این وسایل را دارد و صرفاً اجازه استفاده از آن را به زوجه داده است.
نظر ابرازی
پاسخ سوال در دو فرض قابل طرح می‌باشد: 1) در صورتی که توافق طرفین مبنی بر این باشد که این وسایل در عوض شیربها تحویل شود که در این فرض ظاهراً قصد طرفین مبنی بر این است که این اقلام هبه می‌باشد و از نوع غیر معوض می‌باشد و در صورت بقای عین، حق استرداد دارد؛ 2) اگر در عوض شیربها نباشد، ماهیت آن عاریه است و درنتیجه حق استرداد دارد.