صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/07/05
برگزار شده توسط: استان قم/ شهر قم
موضوع
رسیدگی ماهوی دادگاه هم عرض بعد از اعاده دادرسی
پرسش
متهم به موجب رأی صادره از دادگاه بدوی بابت سه عنوان مجرمانه (رباخواری، کلاهبرداری و خیانت در امانت) با رعایت تعدد جرم موضوع ماده 134 قانون مجازات اسلامی به حداکثر مجازات هر کدام از عناوین اتهامی محکوم گردیده ولی در دادگاه تجدیدنظر از دو اتهام اخذ ربا و کلاهبرداری تبرئه شده ولی محکومیت سه سال حبس بابت خیانت در امانت تأیید و ابقاء گردیده است؛ سپس متهم از دیوانعالی کشور تقاضای اعاده دادرسی نموده و آن مرجع محترم نیز با این بیان که «گذشته از موارد مطروحه در لایحه تقدیمی که در شعبه هم عرض مورد توجه قرار خواهد گرفت» با این استدلال که تعیین مجازات برای بزه خیانت در امانت با تصور تحقق تعدد جرم اصدار یافته و با حصول برائت نسبت به سایر بزه های انتسابی ابقاء حداکثر مجازات موجّه نبوده و به نوعی فرا قانونی تشیخص داده و مستنداً به بند چ ماده 474 قانون آئین دادرسی کیفری با تجویز اعاده دادرسی پرونده جهت «تجدیدمحاکمه» به شعبه هم عرض صادر کننده حکم قطعی ارجاع شده است. حال با فرض صحت انطباق قانونی تصمیم دیوانعالی کشور در صدور مجوّز اعاده دادرسی به نحو مذکور «به لحاظ عالی بودن آن مرجع» پرسش اساسی این است که با توجه به نحوه استدلال و عبارت به کار برده شده در متن رأی دیوان، آیا دادگاه هم عرض مجاز به تجدید محاکمه و رسیدگی به اصل بزه انتسابی به متهم و صدور رأی مقتضی حتی عند الاقتضاء رأی بر برائت نیز می‌باشد یا با مسلّم دانستن اصل وقوع جرم صرفاً مکلف به تبعیت از «جهت» ذکر شده دیوان و تعیین مجازات متناسب می‌باشد ولی مجاز به ورود به ماهیت و رسیدگی به اصل بزه انتسابی نمی‌باشد؟
نظر هیئت عالی
در اعاده دادرسی با صدور قرار قبولی شعبه هم عرض دارای تمام اختیارات قانونی در دادرسی مجدد را دارد و عندالاقتضاء در صورت احراز بی گناهی مستدعی اعاده دادرسی صدور حکم برائت منع قانونی ندارد.
نظر اکثریت
در فرض سوال زمانی که اعاده دادرسی تجویز شد رسیدگی به پرونده به شعبه هم عرض به طور کلی داده شده و دادگاه رسیدگی کننده بایستی به طور ماهوی به موضوع رسیدگی کند؛ حال ممکن است به این نتیجه برسد که متهم بی گناه است و حکم برائت وی را صادر نماید یا به این نتیجه برسد که دلایل پرونده حکایت از توجه اتهام به متهم دارد. بدیهی است که می‌تواند حکم به محکومیت وی به هر میزان که تشخیص داد صادر نماید.
نظر اقلیت
با توجه به بند ج ماده 474 قانون آئین دادرسی کیفری و سایر قوانین به نظر می‌رسد با عنایت به اینکه دیوانعالی کشور جهت را مشخص کرده و بیان داشته با این استدلال که تعیین مجازات برای خیانت در امانت با تصور تحقق تعدد جرم صادر شده و با حصول برائت نسبت به سایر بزه های انتسابی ابقاء حداکثر مجازات موجّه نبوده با تجویز اعاده دادرسی موافقت می‌شود بنظر می‌رسد دادگاه رسیدگی کننده فقط می‌تواند نسبت به تعیین مجازات اظهار نظر نماید و نمی تواند از جهتی غیر از این جهت رسیدگی نماید؛ لذا نمی تواند به موضوع مجدداً رسیدگی و مثلاً حکم بر برائت وی صادر نماید.