فصل اول - تعاریف

اصطلاحات مندرج در این آیین‌نامه در معانی مشروح زیر به کار می روند:
1- فاقدین مسکن(اصلاحی 1400/08/19): افراد سرپرست خانواری که خود و افراد تحت تکفل آنان فاقد زمین مسکونی یا واحد مسکونی بوده و از تاریخ 1357/11/22 از هیچ یک از امکانات دولتی یا امکانات نهادهای عمومی غیردولتی مربوط به تامین مسکن شامل زمین، واحد مسکونی و یا تسهیلات یارانه ‌ای خرید و یا ساخت واحد مسکونی استفاده نکرده باشند.اولویت بندی متقاضیان فاقد مسکن بر اساس میزان تقاضای متوسط هر استان در سامانه درخواست مسکن و بر اساس شاخص هایی از قبیل نداشتن سابقه مالکیت،‌ مدت زمان سکونت، میزان درآمد و تعداد افراد خانوار انجام می‌شود. بهره‌مندی اشخاصی که مالک واحد مسکونی مشاعی هستند بر اساس متراژ و مرغوبیت در شهرها و روستاهای مختلف تعیین می‌شود. دستورالعمل موضوع این بند ظرف شش ماه پس از تصویب این آیین ‌نامه توسط وزارت راه و شهرسازی تدوین و ابلاغ می ‌شود.
تبصره (الحاقی 1399/04/08)- به منظور ایجاد یکپارچگی در اطلاعات استفاده کنندگان از امکانات، یارانه ها و تسهیلات دولتی، وزارتخانه های تعاون، کار و رفاه اجتماعی و راه و شهرسازی موظفند زمینه ارتباط سامانه مربوط به استعلام امکانات دولتی مربوط به مسکن (استعلام برگه (ج)) و پایگاه ملی اطلاعات رفاه ایرانیان را فراهم نمایند، به طوری که با درج اطلاعات مربوط به امکانات دولتی مربوط به مسکن بر روی پایگاه ملی اطلاعات رفاه ایرانیان، وزارت راه و شهرسازی نیز دسترسی لازم برای استفاده از سایر اطلاعات مربوط به زمین یا واحد مسکونی در تملک اشخاص حقیقی موجود در این پایگاه را داشته باشد.
2 - متقاضیان واجد شرایط: متقاضیانی هستند که حائز شرایط زیر باشند:
الف - فاقدین مسکن طبقه [طبق] تعریف مندرج در بند (1) این ماده.
ب - متاهل و یا سرپرست خانوار.
ج - دارای حداقل پنج سال سابقه سکونت در شهر مورد تقاضا.
تبصره 1 (اصلاحی 1400/08/19)- افراد زیر می‌توانند بدون شرط تاهل و بدون شرط سرپرست خانوار بودن در زمره متقاضیان واجد شرایط قرار گیرند:
1 - زنان مشروط به داشتن حداقل سی و پنج (35) سال سن و مردان مشروط به داشتن حداقل چهل و پنج (45) سال سن.
2 - نخبگان علمی با معرفی بنیاد ملی نخبگان کشور.
3 - معلول جسمی، حرکتی با دارا بودن حداقل بیست (20) سال سن و با معرفی سازمان بهزیستی کشور.
4 - بیماران خاص بر اساس ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
تبصره 2(اصلاحی 1400/08/19)- سابقه سکونت برای مهاجرین از کلان‌ شهرها به سایر شهرهای کشور به یک سال کاهش می‌ یابد، برای کارمندان دولت و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران که به استناد حکم دستگاه و سازمان (ارگان) نظامی ذی ‌ربط و روحانیونی که با تایید مرکز مدیریت حوزه‌ های علمیه منتقل شوند، (به استثناء استان تهران) این سابقه ملاک عمل نخواهد بود. تایید شرط سابقه سکونت کارکنان و بازنشستگان نیروهای مسلح بر اساس تاییدیه معاونین منابع انسانی واحدهای تابعه استانی نیروهای مسلح طبق دستورالعمل مصوب ستاد کل نیروهای مسلح خواهد بود.
‌تبصره 3 ‌(منسوخه 1392/04/19)- در مناطقی که عدم تعادل بین عرضه و تقاضای مسکن وجود دارد، وزیر راه و شهرسازی مجاز است نسبت به تعیین شرایط جدید حسب مورد اقدام نماید.
تبصره 4 (الحاقی 1399/11/15)- وزارت راه و شهرسازی موظف است شرایط احراز سابقه سکونت را در برنامه های حمایتی تامین مسکن ظرف شش ماه تدوین و ابلاغ نماید.
3- گروه های کم درآمد: خانوارهایی که درآمد ماهیانه آنان حسب مورد کمتر از دو برابر حداقل حقوق موضوع قانون کار و یا قوانین مربوط به استخدام کشوری باشد.
4 - مسکن گروه های کم درآمد: مسکنی که در قالب برنامه های تولید و عرضه مسکن اجاره ای، اجاره به شرط تملیک و واگذاری حق بهره برداری از زمین، احداث می‌گردد. همچنین واحدهای مسکونی احداث شده توسط خیرین مسکن ساز و واحدهای مسکونی که توسط نهادهای حمایتی به قیمت تمام شده واگذار می گردند.
5 - طرح آماده سازی: طرح آماده سازی عبارت است از تهیه نقشه های اولیه که حسب مورد شامل جانمایی مجموعه، روابط میان بلوک ها و واحدها، نمای ساختمان ها و مصالح مورد استفاده و بکارگیری فرهنگ معماری غنی ایران - اسلامی [ایرانی - اسلامی] با رعایت عدم اشراف به فضاهای داخلی واحدها می‌باشد.
6 - آماده سازی زمین: فعالیت هایی که به منظور بهره برداری از اراضی خام برای آماده سازی جهت احداث و بهره برداری ضروری می‌باشد که شامل تسطیح زمین، اجرای جوی، جدول، زیرسازی و آسفالت معابر، شبکه های تاسیسات زیربنایی و احداث مساجد است.
7 - تامین خدمات زیربنایی و روبنایی: خدمات زیربنایی شامل انتقال شبکه های آب، برق، گاز، تلفن و نظایر آن از مبداء تا محل زمین مورد نظر و خدمات روبنایی شامل احداث اماکن عمومی از قبیل فضاهای آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و فضای سبز است.
8 - تعاونی های تامین مسکن: تعاونی هایی که در اجرای ماده (27) قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران - مصوب 1370 - تاسیس شده باشند و موضوع فعالیت آنان منحصر به تامین مسکن اعضاء باشد.
9 - اسکان موقت: فرآیند جا به جایی و استقرار ساکنین در دوره احیا و نوسازی بافت های فرسوده شهری به صورت اجاره ای و اسکان موقت.
10 - نظام اجاره ای حرفه ای: نظامی که بر اساس آن اشخاص حقوقی یا حقیقی به سرمایه گذاری، تولید و عرضه واحدهای مسکونی اجاره ای به صورت انبوه مبادرت می نمایند.
11 - شرکت های واسپاری: شرکتی که تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌نماید و با تامین منابع مالی برای احداث و یا حمایت از احداث و تولید واحدهای مسکونی حق استفاده از آن را در قبال دریافت مبلغ مشخصی به دیگران منتقل می کند.
12 - تاییدیه فنی: مدرک رسمی نشان دهنده قابلیت تولید یک سیستم از لحاظ فنی، اجرایی و شرایط کشور که پس از راه اندازی خط تولید باید گواهینامه فنی دریافت کند.
13 - کارشناس رسمی: کارشناس رسمی دادگستری و کارشناس رسمی موضوع ماده (27) قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان - مصوب 1384 - می‌باشد.
14 - سکونتگاه غیررسمی: بافت هایی که به طور عمده مهاجرین روستایی و محرومان شهری را در خود جای داده اند و بدون مجوز و خارج از برنامه ریزی رسمی و قانونی توسعه شهری (طرحهای جامع و تفصیلی) در درون یا خارج از محدوده قانونی شهرها به وجود آمده اند.
15 - کارگروه مسکن: کارگروه موضوع تصویب نامه شماره 29238 /ت 40001ه- مورخ 1387/03/19.
16 - قانون: قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن - مصوب 1387 -.