صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1385/02/05
برگزار شده توسط: استان خراسان شمالی/ شهر شیروان
موضوع
شرایط مطالبه مَهر در صورت محرز شدن یکی از عیوب زن
پرسش
در پرونده مطالبه مَهر چنان‌چه برای دادگاه یکی از عیوب زن که مانع استحقاق مَهر هست، اثبات شود آیا می‌توان حکم به بی‌حقی زوجه صادر کرد یا باید زوج را به پرداخت مَهر محکوم کرد و وی حق فسخ خود را به موجب دادخواست جداگانه اثبات و اعمال کند؟
نظر هیئت عالی
با اتخاذ ملاک از ماده 1132 قانون مدنی که مقرر داشته: «در فسخ نکاح رعایت ترتیباتی که برای طلاق مقرر است شرط نشده و فسخ نکاح مانند فسخ معاملات نیست و احتیاجی به رسیدگی دادگاه و اثبات وجود حق مورد اشاره نیست.» به موجب ماده 1098 قانون مدنی: «در صورتی‌که نکاح اعم از دائم و منقطع باطل بوده و نزدیکی هم واقع نشده باشد زن حق مَهر ندارد و اگر زوج مَهر را پرداخته باشد می‌تواند آن را استرداد کند.» فقط در مورد عنن مطابق ماده 1098 قانون مدنی در صورتی‌که زوجه از عنن مرد مطلع نباشد با فسخ نکاح، زن مستحق دریافت نصف مَهر است. با این ترتیب، مطالبه مَهر زوجه به علت عیوب مرد، دادگاه برحسب مقررات قانون مدنی اقدام می‌کند و دیگر نیازی به درخواست جداگانه از طرف مرد برای فسخ نکاح نیست.
نظر اکثریت
با توجه به این‌که فسخ حقی برای مرد است اعمال این حق باید به موجب دادخواست جداگانه به عمل آید و بدون اثبات حق فسخ و صدور حکم در این زمینه نمی‌توان در پرونده مطالبه مَهر حکم به بی‌حقی زوجه صادر کرد.این امر به احتیاط و اهمیت نکاح نزدیک تر است.
نظر اقلیت
گروه اول: با توجه به ملاک و تصریح ماده 142 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی اگر فسخ به عنوان دفاع در دعوا اصلی طرح شود نیاز به تقدیم دادخواست جداگانه ندارد و ضمن دعوا اصلی در قالب دفاع بررسی و در صورت اثبات موضوع موثر در اتخاذ تصمیم نهایی دادگاه در پرونده مطالبه مَهر خواهد بود.
گروه دوم: در پرونده مطالبه مَهر باید با استناد به ماده 19 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی قرار اناطه صادر و خوانده را به طرح دادخواست فسخ و اثبات موضوع هدایت و با اعلام نتیجه رسیدگی به پرونده مطالبه مَهر را ادامه داد.