صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/04/25
برگزار شده توسط: استان تهران/ شهر تهران
موضوع
طلاق ناشی از عسر و حرج
پرسش
در دعوای طلاق به درخواست زوجه با توجه به اینکه کراهت، امری جدای از عسر و حرج بوده و ملازم یکدیگر نیست در‌صورتی‌که زوجه مدعی طلاق به لحاظ عسرو حرج طبق ماده 1130 قانون مدنی بوده و ادعایی در خصوص کراهت از زوج ننماید؛ آیا می‌‌توان با بذل مهریه، حکم طلاق خلعی را صادر کرد؟
نظر هیئت عالی
طلاق ناشی از عسر و حرج موضوع ماده 1130 قانون مدنی با طلاق خلعی که ناشی از کراهت زوجه از زوج می‌باشد، متفاوت است؛ گرچه ممکن است کراهت ایجاد شده در زن ناشی از عسر و حرج مبتنی بر سوء رفتار زوج باشد، بنابراین در طلاق ناشی از عسر و حرج و منوط کردن محکومیت زوج به مطلقه نمودن زوجه یا براساس قاعده الحاکم ولی الممتنع به دستور حاکم شرع، بذل مالی از سوی زوجه به زوج وجه شرعی و قانونی ندارد؛ درحالی‌که تحقق طلاق خلعی منوط به حصول رضایت زوج است که معمولاً همراه با بذل مال یا تمام و یا بخشی از مهریه به زوج همراه است.
نظر اکثریت
با توجه به اینکه در ماده 1130 قانون مدنی، طلاق مطابق قاعده الحاکم ولی الممتنع صورت می‌گیرد، باید گفت این طلاق، قسمی از طلاق در کنار سایر انوع طلاق‌ها نیست و این حاکم است که به جای زوج تصمیم می‌گیرد و اختیاراتی که زوج در تعیین نوع طلاق دارد در اختیار حاکم است. ولی متناسب با وضعیت، یکی از انواع طلاق (اعم از رجعی یا بائن) را انتخاب و زوجه را طلاق می‌دهد.
نظر اقلیت
طلاق حاکم قسمی از طلاق‌هاست که به صورت بائن و با اراده حاکم صورت می‌گیرد و ارتباطی به کراهت ندارد. در صورتی‌که کراهت وجود داشته باشد حاکم می‌تواند حکم به الزام زوج به طلاق خلع صادر نماید لیکن در صورت عدم طرح کراهت، طلاق قضایی با آثار ویژه خودش جاری می‌شود.