دادگاه صالح رسیدگی به خواسته استرداد طلاجات و هدایای نامزدی

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/03/27
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر شاهرود

موضوع

دادگاه صالح رسیدگی به خواسته استرداد طلاجات و هدایای نامزدی

پرسش

در دعاوی استرداد طلاجات، ساعت و حلقه نامزدی پس از وقوع عقد نکاح، آیا خواسته در صلاحیت دادگاه خانواده است یا محاکم و یا شورای حل اختلاف؟ 2 - آیا زوجه می‌تواند حسب ماده 12 قانون حمایت خانواده در محل اقامت خود طرح دعوی نماید؟ 3- چنانچه فاکتور طلاها به نام پدر زوجه باشد آیا طرح دعوی از سوی پدر وی الزامی است و ذی نفع چه کسی می‌باشد؟

نظر هیئت عالی

اگر اموال و اقلام ذکر شده در سوال به عنوان بخشی از جهیزیه در اختیار زوج قرار داده شده یا به وی تملیک گردیده، مشمول بند ج ماده 9 قانون شوراهای حل اختلاف بوده و با رعایت نصاب صلاحیت تا مبلغ بیست میلیون تومان در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود و اگر دعاوی راجع به دوران نامزدی باشد و اقلام مورد سوال در ید و اختیار زوج نباشد مشمول بند 1 ماده 4 قانون حمایت خانواده بوده و درنتیجه رسیدگی به دعاوی مربوط به دوران نامزدی در صلاحیت دادگاه خانواده می‌باشد و مطابق ماده 12 قانون حمایت خانواده زوجه می‌تواند در محل اقامت خود مبادرت به اقامه دعوی نماید. مدعی و خواهان استرداد اقلام و اموال مورد خواسته باید مدعی مالکیت آن ها باشد و با ارائه ادله اثباتی بر مالکیت یا استحقاق مطالبه خود نیازی به طرح دعوی توسط پدر زوجه نمی‌باشد؛ مگر اینکه پدر زوجه مدعی مالکیت و استرداد آن اموال باشد که راساً باید به عنوان خواهان دعوی اقدام به اقامه دعوی نماید.

نظر اکثریت

در خصوص قسمت سوم سوال همگی به این نظر که هرچند فاکتور ها به نام پدر زوجه تنظیم شده است لیکن به اعتبار دخترش بوده است، در واقع مالکیت به دختر رسیده است؛ لذا طرح دعوی از سوی پدر زوجه منتفی است.

طبق نظر اکثریت این دعوی جزء دعاوی خانواده نمی‌باشد؛ چرا که در بند 1 ماده 4 به کلمه دوران نامزدی تصریح شده است؛ بنابراین چنانچه زن و شوهر پس از وقوع عقد نکاح در خصوص هدایا از جمله استرداد طلاجات دچار اختلاف گردند، موضوع خارج از صلاحیت دادگاه خانواده است؛ بنابراین وقوع عقد ازدواج؛ زن و شوهر را از حالت نامزدی خارج می‌نماید و اختلاف آن ها در خصوص هدایای نامزدی مشمول بند 1ماده 4 نمی گردد؛ لذا پس از عقد نکاح دوران نامزدی به اتمام می‌رسد؛ نامزدی صرفاً برای قبل از عقد و ماده 1035 قانون مدنی آن را تعریف کرده است و چون موضوع مالی است با رعایت نصاب یا در شورای حل اختلاف و یا در محاکم حقوقی قابلیت طرح دارد؛ به هرحال چون جزء دعاوی خانوادگی نمی‌باشد مشمول بند 12 هم نمی گردد و زوجه نمی تواند در محل اقامت خود طرح دعوی نماید، بلکه حسب ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی صرفاً در محل اقامت خوانده می بایست طرح دعوی نماید. تنها یک نظر مخالف در نظر اکثریت در بحث صلاحیت شده که به هیچ عنوان شورا در خصوص اختلاف در هدایای زندگی مشترک صالح نمی‌باشد؛ چون صلاحیت شورا صرفاً از بابت نفقه، مهریه و جهیزیه است و الزاماً می بایست در محاکم حقوقی رسیدگی شود و جزء دعاوی خانوادگی و ناشی از زوجیت است و زن می‌تواند در محل اقامت خود حسب ماده 12در محاکم غیر از دادگاه خانواده طرح دعوی نماید. در خصوص سوال دوم که در این دعاوی چه کسی ذی نفع می‌باشد پدر زوجه و یا شخص زوجه بالاتفاق چنانچه خریدی توسط پدر انجام شده است به اعتبار دخترش بوده است و در واقع مالکیت به دختر رسیده است؛ لذا طرح دعوی از سوی پدر زوجه به اعتبار اینکه فاکتورهای خرید به نام وی می‌باشد، منتفی است.

نظر اقلیت

باید بررسی شود که اختلاف بر چه مبنایی است؛ آیا ناشی از زوجیت است یا خیر؟ نظر به اینکه دعوی استرداد طلاجات و امثال آن بر گرفته از زوجیت است و نامزدی جزیی از زوجیت و ازدواج است و ادامه زندگی مشترک است؛ بنابراین همیشه جزء دعاوی خانوادگی است و مصداق بند 1 است؛ وقتی اختلاف در امور مالی در دوران نامزدی را در صلاحیت محاکم خانواده می داند چطور پس از عقد نکاح ادامه زندگی مشترک و در طول زندگی زناشویی را جزء دعاوی خانوادگی نداند. این با هدف قانونگذار منافات دارد؛ نامزدی بند 1ماده 4 مربوط به دوران نامزدی صرف نیست؛ بلکه هر چیزی که مربوط به نامزدی است نه دوران آن. بنابراین چنانچه زن و شوهر در هر مرحله از زندگی مشترک چه دوران نامزدی و پس از عقد و طول زندگی مشترک در باب هدایا و استرداد طلاجات و امثال آنها دچار اختلاف گردند در صلاحیت دادگاه خانواده و مشمول بند 12 و زوجه می‌تواند محل اقامت خود طرح دعوی نماید.