درخواست طلاق توسط زوجه به دلیل عسر و حرج

تاریخ دادنامه قطعی: 1394/02/29
شماره دادنامه قطعی: ---

پیام: صرف داشتن اختلاف سنی زیاد و یا احتمال اینکه زوج به لحاظ نداشتن درآمد مکفی در آینده نتواند نفقه زوجه را در زمان زندگی مشترک پرداخت کند، موجب احراز عسروحرج نیست.

رای خلاصه جریان پرونده

خانم الف. ب. با وکالت آقای م. ف. ،دادخواستی در تاریخ 1393/02/11 به طرفیت همسرش آقای م. ن. به خواسته صدور حکم طلاق به دلیل عسروحرج تقدیم و توضیح می دهد:به موجب عقدنامه پیوست،خواهان در عقد دائمی خوانده قرار دارد.از زمان وقوع عقد تاکنون به دلایلی عروسی صورت نپذیرفته و زندگی مشترک و زناشویی برقرار نشده است. موکله بنا بر اظهارات خودش توانایی عروسی و آغاز زندگی مشترک با زوج ندارد،متاسفانه بنا به دلایلی چند از جمله اکراه خانواده ایشان،بر خلاف میل باطنی حاضر به اجرای صیغه ازدواج با زوج گردیده و بلافاصله پس از عقد از این عمل پشیمان می‌شود.از جمله این علّت ها که آغاز زندگی مشترک را غیر ممکن ساخته و زوجه را در عسروحرج کامل قرار داده است شامل اختلاف سنی زیاد بین زوجین بالغ بر 18 سال،بی کاری و عدم توانایی زوج در تامین حتّی معیشت خود،عدم فراهم نمودن مسکن توسط زوج، عدم تفاهم و سنخیت اخلاقی و شخصیتی است که ناشی از تمامی موارد یادشده که موکله در عسروحرج قرار گرفته و به هیچ وجه امکان آغاز زندگی مشترک نیست و وی دچار عارضه شدید روحی (افسردگی) گردیده،از این منظر درگیری های روز افزون با خانواده اش حادث شده است. با استیذان از ماده 1130 قانون مدنی،صدور حکم به خواسته استدعا می‌گردد.دادخواست ثبت و به شعبه دوّم دادگاه حقوقی شهرستان سرپل ذهاب ارجاع می‌گردد. در تاریخ 1393/02/27 جلسه دادگاه تشکیل و طرفین حاضر می‌شوند. وکیل خواسته موکل خود را به شرح دادخواست از دادگاه تقاضا می‌نماید. خوانده پاسخ می دهد: من کمک شاگرد مکانیک هستم و درآمدم نیز به صورت انعام یا پورسانت است و ماهیانه پنجاه هزار تومان یا صد هزار تومان هم می رود،مستاجر هستم و ماهیانه یکصد و پنجاه هزار تومان کرایه می دهم. من بابت نپرداختن مهریه شش ماه زندان بودم ومن راضی به طلاق شده بودم و حتی وکالت در طلاق هم داده بودم.وکیل خواهان دفاع می‌نماید:زوج بیکار است و هیچ منبع درآمدی ندارد و حتی بر فرض مثال اظهارات وی صحیح باشد و نامبرده کمک شاگرد باشند،ماهانه مبلغ 50 هزار تومان یا یکصد هزار تومان به هیچ وجه امکان اداره زندگی مشترک را نمی دهد و حتی کفاف اجاره بهای یک خانه را نیز نمی دهد. خواهان (زوجه) بیان می دارد:حاضر است دو میلیون تومانی که بابت نفقه داده و یک میلیون تومان هم که خرج وکیل کرده بپردازم و طلاق بگیرم و بابت شش ماه که در زندان بوده است نیز مبلغ پنجاه و چهار میلیون می پردازم و مابقی حقوق خود را ابراء می نمایم تا صیغه طلاق جاری شود. دادگاه قرار ارجاع امر به داوری را صادر و نیز دستور می دهد تا پزشکی قانونی از خواهان معاینه به عمل آورده،ابتلا به بیماریهای روانی مربوط به ازدواج و آزمایش حاملگی به عمل آورد و نیز وقت رسیدگی تعیین و طرفین دعوت تا گواهان خود را نیز حاضر نمایند.زوجه داور خود را معرفی و داور ن. ه خود را دائر بر عدم حصول سازش بین زوجین اعلام می دارد.در وقت مورخه 1393/02/19 جلسه دادگاه تشکیل می‌شود.زوجین حاضر نمی شوند.وکیل زوجه خواسته خود را تکرار و تقاضای استماع شهادت شهود را می‌نماید. پزشکی قانونی نیز پاسخ می دهد: زوجه باردار نیست.طی مشاوره روان پزشکی،نامبرده دارای علائم افسردگی است که عوامل استرس زا می‌تواند باعث تشدید آن گردد.با توجه به شرح حال نامبرده و مشاوره انجام شده در خصوص ازدواج با همسرش که می‌تواند یکی از عوامل موثر در ایجاد یا تشدید وضعیت روحی و روانی وی باشد.شاهد آقای ی. م.،متولد 1370 می گوید: عرض شود بنده نسبت فامیلی بسیار دور با خواهان دارم و نامزد ایشان را می شناختم.یک شب ساعت 23/45 می خواستم جهت زدن بنزین به پمپ بنزین پآیین کلانتری بروم که دیدم یک نفر سرش را داخل سطل آشغال کرده بود،یک دفعه سرش را بیرون آورد،دیدم آقای م. ن. نامزد خانم الف. ب. است،به پسرخاله ام گفتم نامزد فلانی است.گفت: راست میگی! گفتم بله.یک بار دیگر هم در پارک شهر نشسته بودم به همراه خانواده ام،که آقای م. ن. را دیدم راه می رفت،بنده رفتم از داخل ماشین چیزی را بردارم که ایشان نزد من آمد و گفت: هزار تومان به من بده،که بنده هم پانصد تومان به وی دادم و تایید می کنم اقدام به تکدی گری نموده است. شاهد دیگر آقای ا. خ.،متولد 1369 اظهارات شاهد دیگر را دائر بر مشاهده آقای م. ن. دائر بر جستجو در سطل آشغال تایید می‌نماید.خانم ف. آ. م.، 70 ساله،به عنوان شاهد می گوید: بنده مادر بزرگ خانم الف. م. ی هستم.در زمانی که پای سفره عقد بودند و بعد از اینکه صیغه عقد جاری شد،بلافاصله آقای م. ن. بیان داشت بنده اصلا پول ندارم و حتی به بنده مراجعه نمود تقاضای پول کرد،من هم هشتصد تومان داشتم به او دادم وگفتم این هم برای خرید نان. در تاریخ 1393/03/31 آقای ح. ب. داور زوج بیان می دارد: علی رغم تلاش و مساعی بنده،زوجه حاضر به زندگی نیست،لیکن زوج حاضر به طلاق نیست و می گوید همسرش را دوست دارد.دادگاه با اعلام ختم دادرسی،طی دادنامه شماره --- مورخ 1393/03/31 با توجه به اظهارات طرفین درجلسه دادرسی و ن. ه پزشکی قانونی که طی آن اعلام شده خواهان دارای علایمی از افسردگی است که ازدواج با خوانده می‌تواند به عنوان یکی از عوامل استرس زا باعث تشدید آن شود و با توجه به گواهی گواهان و اینکه خوانده در پاسخ به دادگاه اعلام داشته شغل نداشته، مسکن دارد،لیکن دلیلی ارائه نکرده و اعلام کرده بابت نپرداختن مهریه شش ماه در زندان بود و مقداری نفقه پرداخت نموده است و اینکه خواهان حاضر شده مبالغی به زوج پرداخت و تمامی حقوق مالی خویش را نیز در مقابل اجرای صیغه طلاق ابراء می‌نماید و نیز ن. ه داوران و با توجه به گذشت حقوق مالی و پرداخت وجوهی به زوج و جوانی خواهان و تشکیل نشدن زندگی مشترک،دعوی خواهان را وارد تشخیص و مطابق با ماده 26 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 ،حکم به الزام زوج به حضور در دفتر رسمی طلاق و اجرای صیغه طلاق و ثبت آن می‌نماید.نوع طلاق بائن و خلع است. زوجه جمعا هشتاد و چهار میلیون ریال علاوه بر حقوق مالی که ابراء نموده قبل از اجرای صیغه طلاق به زوج می پردازد.با ابلاغ دادنامه،زوج نسبت به آن اعتراض و تجدیدنظر خواهی می‌نماید. شعبه بیستم دادگاه تجدیدنظر استان کرمانشاه به پرونده رسیدگی،اعتراض تجدیدنظر خواه را وارد ندانسته و با توجه به استدلال دادگاه بدوی و مراتب سوء رفتار زوج به استناد مستندات ابرازی منضم به طول ایام مفارقت،ادعای زوجه را مبنی بر تحقق عسروحرج،مقرون به قرائن مکفیه می‌نماید.با رد اعتراض،دادنامه تجدیدنظر خواسته را تایید می‌نماید. پس از ابلاغ رای آقای م. ن. با وکالت آقای ی. خ. نسبت به آن فرجام خواهی کرده است،که لایحه فرجام خواه در هنگام شور قرائت خواهد شد. سپس پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه جهت رسیدگی ارجاع گردیده است. اینک گزارش پرونده به استحضار می‌رسد.هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای غلامحسین ذات عجم عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده و ن. ه کتبی آقای حمیدرضا م. ب. دادیار دیوان عالی کشور اجمالا مبنی بر: صدور رای شایسته موافق موازین قانونی مورد تقاضا می‌باشد.در خصوص دادنامه شماره --- مورخ 1393/06/25 فرجام خواسته، مشاوره نموده و چنین رای میدهد:

رای شعبه دیوان عالی کشور

فرجام خواهی آقای م. ن. با وکالت آقای ی.،نسبت به دادنامه شماره --- مورخ 1393/06/25 شعبه بیستم دادگاه تجدیدنظر استان کرمانشاه،موجّه و قابل پذیرش تشخیص داده می‌شود،زیرا: با توجّه به محتویات پرونده،خصوصا مفاد لوایح تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی زوج نسبت به آراء صادره بدوی و تجدیدنظر و اینکه مشارالیه مهریه زوجه را پرداخت کرده و با تهیه مسکن اعلام آمادگی برای تشکیل زندگی مشترک نموده، صرف داشتن اختلاف سنی زیاد و یا احتمال اینکه به لحاظ نداشتن درآمد مکفی در آینده نتواند نفقه زوجه را در زمان زندگی مشترک پرداخت نماید،دلالت بر احراز عسروحرج نمی‌نماید، مگر آن که زوجه با تمسّک به شروط ضمن عقد نکاح و استفاده از وکالت در طلاق و یا درخواست طلاق خلعی بخواهد طلاق بگیرد که در این موارد نیز دادگاه رسیدگی لازم را انجام نداده است. بنابراین در وضعیت کنونی و قبل از تشکیل زندگی مشترک زوجین، عسروحرج مورد ادعا مصداق نداشته و رای فرجام خواسته مغایر با موازین شرعی و مقررات قانونی است. لهذا به استناد بند 2 ماده 371 و بند ج ماده 401 قانون آیین دادرسی مدنی،رای فرجام خواسته نقض و پرونده جهت رسیدگی مجدد به شعبه دیگر از دادگاه تجدیدنظر صادرکننده رای منقوض ارجاع می‌شود.

شعبه --- دیوان عالی کشور - رئیس و عضو معاون

دکتر علیزاده - غلامحسین ذات عجم

منبع