صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1396/09/02
برگزار شده توسط: استان کردستان/ شهر قروه
موضوع
شمولیت عنوان هدم و جهل به زمان فوت (تقدم و تأخر) در سوانح رانندگی از جهت تعیین وراث
پرسش
در تصادفات رانندگی که خودرو منفجر و زن و شوهر و سایر فرزندان فوت مینمایند و تاریخ تقدم و تاخر فوت مجهول است آیا اینگونه موارد مشمول عنوان « هدم » موضوع ماده 873 قانون مدنی میباشند تا از همدیگر ارث ببرند یا خیر ؟
نظر هیئت عالی
با توجه به عدم تعریف هدم در قانون مدنی و توجهاً به مفهوم لغوی آن که عبارتست از ویرانی و خرابی وبنابر دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) در مسأله 3 جلد 2 صفحه 401 کتاب تحریرالوسیله، هرگاه چندنفر که از هم ارث می برند بر اثر تصادفات رانندگی یا سوانح هوایی و... فوت کنند و تاریخ فوت هیچکدام معلوم نباشد، مطابق ماده ی 873 قانون مدنی در حکم هدم بوده و از مصادیق تحت شمول ماده ی مذکور محسوب می‌گردد.
نظر اکثریت
در قانون مدنی تعریفی از هدم نشده و قیدی بر آن نیاورده تا تفسیر مضیق شود. هدم در لغت یعنی ویرانی و خرابی و علت اینکه در حدیث معصوم (علیه السلام) صرفا عبارت «هدم» و « غرق» ذکر شده به جهت شایع و غالب بودن آنها بوده و گرنه این دو مورد موضوعیت ندارند لذا با اتخاذ وحدت ملاک از هدم، سایر سوانح از جمله تصادفات رانندگی یا سوانح هوایی و غیره که این ملاک در آن باشد نیز در حکم هدم است حضرت امام خمینی (ره) در تحریر الوسیله در کتاب الارث در مساله 3 فصل دوم میراث افراد غرق شده و افرادی که زیر آوار قرار گرفته اند در خصوص مرگ دو نفری که از هم ارث میبرند و سبب مرگشان غیر از هدم و غرق باشد و تاریخ فوت هیچکدام معلوم نباشد و احتمال تقارن نیز در بین باشد فرموده اند که در این مساله وجوهی است از جمله قرعه، مصالحه و حکم غرق و هدم که اقوی مورد سوم است هر چند که احتیاط به مصالحه را مطلوب دانسته است بر این اساس نظر حضرت امام نیز این است که در حکم هدم میباشد
نظر اقلیت
در ماده 873 فقط دو عبارت هدم و غرق ذکر شده و این دو دارای معنای خاصی میباشند هدم در اصلاح فقهی یعنی خراب شدن دیوار به صورت ناگهانی بر روی انسان است آنچه در حدیث ذکر شده همین دو عبارت است این در حالیست که در زمان معصوم علیه السلام غیر از این دو مورد موارد دیگری هم بوده ولی اشاره ای به آن نکرده اند لذا صرفا همین دو مورد موضوعیت دارند ضمن اینکه هر چند که در تحریر الوسیله، حضرت امام اعتقاد بر حکم هدم و غرق را اقوی اعلام کرده ولی در برخی منابع نظر مشهور وی این است که هدم و غرق قابل تسری به سایر موضوعات نمیباشد