هیات تخصصی صنایع و بازرگانی
شماره دادنامه: 9909970906010025 تاریخ دادنامه: 22/2/99 شماره پرونده: ه- ع / 9803102
شاکی: آقای محمود رضا حاجی نصراله
موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستورالعمل شماره 23/6014 (دستورالعمل تخصصی مجوز موسسات خدمات بار هوایی) سازمان هواپیمایی کشور
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی اعلام کرده است که: ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری با سلام با ارائه این دادخواست و منضمات آن خاطر عالی را به موارد مطروحه ذیل جلب می نمایم: احتراماً به استحضار می رساند اینجانب مدیر عامل شرکت خدمات مسافرت هوایی، گردشگری، زیارتی نسیم بهشت امین می باشم که دارای مجوزهای بند الف صادره از سازمان هواپیمایی کشوری- بند ب صادره از سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و بند پ صادره از سازمان حج و زیارت و فروش بلیط قطار از شرکت راه آهن جمهوری اسلامی می باشم. به جهت تکمیل مجوزات با توجه به اینکه دارای مدارک کارشناسی و گواهی پایان دوره های مربوطه از جمله (دوره خدمات بار و بسته بندی، دوره مقررات حمل و نقل حیوانات زنده، دوره مقدماتی فروش بار، دوره پیشرفته فروش بار، دوره حمل و نقل کالاهای خطرناک) و سابقه به صورت گواهی اشتغال به کار می باشم درخواست صدور مجوز را تقدیم سازمان هواپیمایی کشوری نمودم ولی تاسفانه علی رغم داشتن مدارک لازم سازمان مذکور به شیوه نامه استناد نموده است که در شیوه نامه مذکور ذکر شده متقاضی ججهت دریافت مجوز خدمات بار میبایست 5 سال سابقه کار بیمه ای مربوط در زمینه حمل و نقل بار داشته باشد با عنایت به اینکه شیوه نامه مذکور مخالف با ماده 7 و 43 قانون سیاست کلی اصل 44 قانون اساسی و اصل 28 قانون اساسی می‌باشد درخواست ابطال آن را دارم. خواهشمند است نسبت به صدور رای دستور مقتضی را صادر فرمائید.
شاکی طی لایحه به شماره 98-3102-4 مورخ 10/10/98 اعلام داشته: ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری با سلام احتراماً در خصوص پرونده کلاسه 9803102 به استحضار می رساند شیوه نامه- دستورالعمل صدور مجوز موسسات خدمات بار هوایی 22/104 CADT می‌باشد. شیوه نامه یا دستورالعمل مذکور مغایر با ماده 1، 6، 7 بند ط شماره 4 ماده 45 و 92 قانون سیاست های کلی اصل 44 و 28 و 44 قانون اساسی می‌باشد که با ایجاد مانع به منظور مشکل کردن ورود رقبای جدید یا حذف بنگها یا شرکت های رقیب در یک فعالیت خاص می‌باشد و این شیوه نامه یا دستورالعمل مذکور باعث ایجاد موانع در اجرای صدور مجوز مذکور شده است. با تجدید احترام - محمودرضا حاجی نصراله
متن دستورالعمل مورد شکایت به قرار زیر است:
دستورالعمل تخصصی مجوز موسسات ارائه خدمات بار هوایی 22/6014 سازمان هواپیمایی کشور
3- صدور موافقت اصولی
3-1 مستندات مورد نیاز برای متقاضیان حقیقی و مدیر عامل در شخصیت حقوقی
مستندات زیر، جهت بررسی تخصصی صدور موافقت اصولی، توسط دبیرخانه از متقاضی اخذ می‌شود:
3-1-1 سابقه کار حداقل 5 سال با تایید رسمی
3-1-2 مدارک دوره های فروش بار و کالای خطرناک
3-1-3 حداقل 25 سال سن
3-1-4 مدرک تحصیلی حداقل کارشناسی
3-1-5 آشنایی به زبان انگلیسی
3-1-6 شرایط عمومی احراز پست مدیر عامل در دستورالعمل شماره 2000 موجود می‌باشد.
3-1-7 مدیر عامل نمی تواند مدیر عامل بیش از یک شرکت باشد و موظف است تمام وقت در شرکت مورد نظر مستقر و فعالیت داشته باشد.
3-1-8 مدیر عامل و مدیر دفتر موسسات نباید کارمند وزارتخانه و موسسات و شرکتهای دولتی باشد.
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل دفتر حقوقی وزارت راه و شهرسازی به موجب لایحه شماره 730/141095 مورخ 25/9/1398 توضیح داده است که:
شاکی از اقدامات سازمان هواپیمایی کشوری شکایت داشته که سازمان مذکور دارای شخصیت حقوقی و استقلال حقوقی می‌باشد و این دفتر نیز برابر بخشنامه شماره 27041/700 مورخ 30/2/98 معاونت محترم حقوقی، امور مجلس و استانها مراتب را طی نامه شماره 137186/730 مورخ 19/9/98 به سازمان فوق اعلام نموده تا در مهلت قانون راساً اقدام گردد. لذا با توجه به عدم توجه شکایت این وزارتخانه رد آن مورد استدعاست.
مدیر کل دفتر حقوقی وزارت راه و شهرسازی در پاسخ به شکایت مذکور، اداره کل حقوقی و امور بین الملل سازمان هواپیمایی کشوری به موجب لایحه شماره 49759- 10/10/1398 توضیح داده است که:
مدیر محترم دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع: لایحه دفاعیه در خصوص شکایت آقای حاجی نصراله- متقاضی مجوز خدمات بار هوایی
سلام علیکم
با احترام؛ بازگشت به ابلاغیه مربوط به کلاسه پرونده 9803102 مورخ 22/8/1398 منضم به نسخه دوم دادخواست آقای محمودرضا حاجی نصراله به خواسته ابطال شیوه نامه شماره 23/6014 مربوط به اخذ مجوز خدمات بار هوایی- سازمان هواپیمایی کشوری، ضمن بررسی و مطالعه خواسته مشارالیه، به منظور تبیین و تشحیذ موضوع، مراتب ذیل را به استحضار می رساند؛
مشارالیه به عنوان متقاضی اخذ شرکت خدمات بار هوایی و با استناد به مواد (7) و (43) قانون سیاستهای کلی اصل 44 و اصل (28) قانون اساسی، در خواست ابطال شیوه نامه شماره23/6104 را نموده است، در حالی که:
1- سازمان هواپیمایی کشوری به موجب ماده (5) قانون هواپیمایی کشوری مصوب 1328 به عنوان نماینده انحصاری دولت، مسئولیت اعمال حاکمیت و نظارت بر کلیه امور صنعت هوانوردی کشوری را عهده دار است و براساس ماده (4) همین قانون مقرر داشته « این سازمان مکلف شده نسبت به توسعه و تشویق موسسات هواپیمایی کشوری به منظور تامین نیازمندی های حمل و نقل داخلی و خارجی مسافر و بار و محمولات پستی اقدامات لازمه را معمول دارد». همچنین با عنایت به مقررات و ضوابط مندرج در «کنوانسیون مربوط به یکسان سازی برخی از مقررات حمل و نقل هوایی بین المللی ورشو 1929» و اصلاحات آن، در خصوص مسئولیت فرستنده کالا و مسئولیت متصدی حمل و نقل بار که همراه مقررات مربوط به حمل و نقل مسافر درج گردیده است، نشان از اهمیت جایگاه خدمات بار هوایی در عرصه بین المللی هوایی دارد.
2- همچنین مطابق با ماده (15) قانون فوق البیان که بالصراحه در آن آمده: «مرجع صدور هرگونه اجازه نامه مربوط به امور هواپیمایی کشوری و پروانه مربوط به بهره برداری هوایی و..... با سازمان هواپیمایی کشوری می‌باشد.» لذا این سازمان در راستای ایفای وظایف مقرر در قانون مذکور و کنوانسیون موصوف و به منظور شفاف سازی روند تاسیس شرکتها و موسسات ذیربط و صدور مجوز فعالیت آنها، نسبت به تهیه و تصویب دستورالعمل های تخصصی از جمله «دستورالعمل مجوز تاسیس موسسات خدمات بار هوایی به شماره 23/6014» در راستای ایفای حکم قانونی مندرج در ماده (15) قانون فوق الذکر و تعیین ضوابط و شرایط تاسیس شرکتهای خدمات بار هوایی اقدام نموده است بدین ترتیب بالضروره مستفاد است که اشخاص متقاضی تاسیس شرکت موصوف میبایست واجد یکسری شرایط باشند.
3- مشارالیه ادعا نموده است: «علیرغم داشتن مدارک لازم، این سازمان به دستورالعمل فوق الاشاره استناد نموده است و وی را فاقد شرایط و ضوابط اعلام نموده است.»، در صورتی که محرز و بدیهی است، سازمان هواپیمایی کشوری بنا بر اختیار قانونی مندرج در ماده (15) قانون فوق الذکر و تکلیف مقرر در ماده (4) آن و نیز مقررات بین المللی حاکم به وظیفه قانونی خود و با رعایت و ملاحظه جامع الاطراف مسائل هوانوردی در سطح ملی و بین المللی مبادرت به تدوین و تصویب ضوابط و شرایط صدور مجوز تاسیس شرکتها و موسسات هوانوردی تحت عنوان دستورالعمل تخصصی تاسیس و فعالیت شرکت بار هوایی اقدام نموده است.
بدین ترتیب یکی از شرایط مندرج در دستورالعمل تخصصی 23/6014، دارا بودن حداقل 5 سال سابقه کار هوانوردی، ذکر شده است. در صورتی که شاکی، گواهی اشتغال به کار (غیر رسمی) از تاریخ 10/02/97 لغایت 02/04/98 به مدت 14 ماه را ارائه نموده که منطبق با شرایط مندرج در بند 3-1-1 دستورالعمل نمی‌باشد.
علی هذا، بنا بر مراتب مرقوم، شرایط و ضوابط مندرج در دستورالعمل تخصصی موصوف هیچ گونه منافاتی با حکم مندرج در ماده (7) قانون سیاستهای کلی اصل 44 ندارد و اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند با رعایت شرایط و ضوابط قوانین و مقررات موضوعه در حوزه هوانوردی نسبت به اخذ مجوز مد نظر خود اقدام نمایند.
بدین ترتیب و با رعایت و امعان نظر در دلایل قانونی اقامه شده از قضات محترم، صدور حکم به رد دعوای شاکی مورد استدعاست.
در اجرای حکم مقرر در ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 پرونده به هیات تخصصی صنایع و بازرگانی دیوان عدالت اداری ارجاع شد و پس از بحث و بررسی محتویات پرونده، ختم رسیدگی اعلام و با نظر بیش از 4/3 اعضاء حاضر در جلسه به شرح زیر به صدور رای مبادرت شد.
رای هیات تخصصی
نظر به اینکه هرگونه اعمال محدودیت برای فعالیت های اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی، مستلزم مجوز قانونی است و با توجه به اینکه بر اساس ماده 15 قانون هواپیمایی کشوری مصوب سال 1328 و اصلاحات بعدی آن، مرجع صدور هرگونه اجازه نامه مربوط به امور هواپیمایی کشوری و گواهینامه مربوط به متخصصین فنی هواپیمایی کشوری و پروانه مربوط به بهره برداری هوایی، اداره کل هواپیمایی کشوری می‌باشد. بر این اساس، وضع مقرره مورد شکایت با موضوع دستورالعمل تخصصی مجوز موسسات خدمات کارگذاری بار هوایی، در حدود وظایف و اختیارات سازمان هواپیمایی کشور می‌باشد و بند 3-1-1 از مصوبه یاد شده که ناظر بر سابقه کار حداقل 5 سال با تایید رسمی به عنوان یکی از مستندات مورد نیاز برای متقاضیان حقیقی و مدیر عامل در شخصیت حقوقی بوده، از ضروریات تعیین ضوابط و شرایط تاسیس شرکت های خدمات بار هوایی تلقی گردیده و نه تنها مغایرتی با اصل 28 قانون اساسی ندارد بلکه با مواد 43 و 7 از قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی نیز مخالفتی ندارد. چرا که ماده 7 قانون مذکور در خصوص تکلیف دستگاه های دولتی به اصلاح، تهیه و تدوین کلیه مقررات ناظر بر صدور پروانه ها و مجوز های کسب و کار و سرمایه گذاری با رویکرد حذف مجوز های غیر ضروری، تسهیل شرایط دریافت مجوزها و شفاف سازی فعالیت های اقتصادی می‌باشد و از این حیث، مقرره مورد شکایت در راستای حکم مندرج در ماده 7 قانون یاد شده می‌باشد و ماده 43 قانون مذکور نیز در خصوص مصادیق مشمول مقررات احکام مندرج در فصل نهم قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی مصوب سال 1386 با عنوان «تسهیل رقابت و منع انحصار» بوده که از این حیث نیز مقرره مورد شکایت به سبب فقدان هر حکمی مبنی بر مستثنی کردن سازمان هواپیمایی کشوری از شمول ماده 43 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی، از حکم ماده 43 قانون یادشده، موضوعاً خارج است. بنابراین مستند به بند (ب) ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رای به رد شکایت صادر می‌شود. این رای ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور توسط رییس دیوان عدالت اداری و یا 10 نفر از قضات دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.
مهدی دربین- رئیس هیات تخصصی صنایع و بازرگانی دیوان عدالت اداری