تاریخ نظریه: 1395/08/22
شماره نظریه: 7/95/2096
شماره پرونده: 850-1/168-95
استعلام:
احتراماً نظر به ضرورت آموزش ضابطان و صدور کارت ویژه ضابط دادگستری از ناحیه دادستان‌های عمومی وانقلاب و روسای حوزه قضایی بخش درسراسر کشور و با توجه به ابهامات و اختلاف نظرهای حقوقی در خصوص ضابط بودن بعضی نهادها و مأمورین آنها دستور فرمایند بررسی واعلام نمایند به غیر ازضابطین خاص مصرح در بند ب ماده 29 قانون آئین دادرسی کیفری مامورین کدام یک از نهادها یا سازمان های دولتی ضابط خاص دادگستری محسوب می‌شوند نتیجه را با قید تسریع و ذکر مستندان قانونی مربوط به این مرجع ارسال دارند.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
الف: احصاء ضابطان خاص دادگستری مستلزم مراجعه به تمامی قوانین مربوط می‌باشد و وظیفه این اداره کل پاسخ‌گویی به استعلام حقوقی است و نه احصاء مصادیق؛ با این حال جهت همکاری با مراجع ذیربط در اجرای وظایف محوله به ایشان، موضوع ماده 30 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، با جستجو در قوانین مربوط تنها به مأموران زیر به عنوان «ضابطان خاص دادگستری مشمول ماده 30 قانون یاد شده» دست یافته شد:
1- روسا و معاونان و مأموران زندان، مطابق بند ب ماده 29 قانون آیین دادرسی کیفری 1392. 2- مأموران وزارت اطلاعات، مطابق بند ب ماده 29 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 و ماده 205 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب 1389/10/15 و ماده 39 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1392/10/3 و تبصره یک ماده 4 قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مقابله با فساد مصوب 1390/8/7.
3- سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سازمان اطلاعات سپاه در اجرای مأموریت‌های مقرر در مواد 2 ،3 ،4 و5 اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مصوب 1361 و نیز مطابق تبصره ماده 5 یاد شده و بند 2 ماده 6 قانون تاسیس وزارت اطلاعات مصوب 1362 و بند ب ماده 29 قانون آیین دادرسی کیفری 1392.
4- مأموران نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مطابق بند ب ماده 29 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 و ماده یک قانون حمایت قضایی از بسیج مصوب 1371 و تبصره‌های 1و2 ماده 17 قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر مصوب 1394/3/19.
5- فرمانده هواپیما، مطابق ماده 32 قانون هواپیمایی کشوری مصوب 1328.
6- مأموران جنگلبانی،مطابق ماده 54 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب 1346.
7- مأموران سازمان حفاظت محیط زیست، مطابق ماده 15 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب 1353/3/28 و ماده 12 قانون حفاظت از دریاها و رودخانه‌های قابل کشتیرانی در مقابل آلودگی به مواد نفتی و نیز مأموران سازمانهای بنادر و دریانوردی و شیلات ایران مطابق قانون اخیر‌الذکر.
8- مأموران حفاظت گمرک های کشور، مطابق ماده 37 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1392/10/3 با اصلاحات بعدی.
ب: مأمورانی که به موجب مصوبات مقام معظم رهبری به عنوان ضابط دادگستری شناخته شده‌اند، گرچه ضابط خاص دادگستری می‌باشند اما از لحاظ لزوم یا عدم لزوم فراگیری برخی مهارت‌ها و گذراندن دوره‌های آموزشی و مرجع آموزش دهنده، تابع مصوبات معظم‌له می‌باشند.
ج: مأمورانی که به موجب قانون در حکم ضابطان دادگستری دانسته شده‌اند یا گزارش آنان به منزله گزارش ضابطان دادگستری دانسته شده یا برخی از وظایف ضابطان به آنها محول شده است ولی صراحتاً ضابط دادگستری شناخته نشده‌اند، در فهرست مذکور در بند الف ذکر نشده‌اند(ماده 3 آیین-نامه اجرایی احراز عنوان ضابط دادگستری مصوب 1394/6/31 ریاست محترم قوه قضاییه).