اهلیت تاجر ورشکسته

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/01/14
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر بندر ترکمن

موضوع

اهلیت تاجر ورشکسته

پرسش

با توجه به عدم اهلیت تاجر ورشکسته و ممنوعیت مطلق از تصرف در امور مالی، چنانچه ورشکسته پرونده کلاهبرداری در دادگاه کیفری داشته باشد، با توجه به اینکه بزه رد مال دارد و در امور مالی مدیر تصفیه جانشین تاجر است، آیا دعوت از مدیر تصفیه در جلسه رسیدگی الزامی است؟ آیا مدیر تصفیه حق اظهار نظر دارد؟

نظر هیات عالی

با توجه به ماده 342 قانون آیین‌دادرسی‌کیفری و تبصره ذیل آن، بزه کلاهبرداری با توجه به اصل شخصی بودن جرائم و مجازات‌، متوجه شخص تاجر ورشکسته است و در خصوص رد مال موضوع کلاهبرداری ضرورتی به دعوت مدیر تصفیه در رسیدگی‌های مقدماتی و محاکماتی وجود ندارد. در نتیجه نظریه اقلیت قضات استان مورد تایید است و در مرحله اجرای حکم رد مال مدیر تصفیه مطابق مقررات اقدام نماید.

نظر اکثریت

ماده 419 قانون تجارت مقرر می‌دارد از تاریخ حکم ورشکستگی هرکس نسبت به تاجر ورشکسته دعوایی از منقول یا غیرمنقول داشته باشد باید بر مدیر تصفیه اقامه یا به طرفیت او تعقیب کند ملاحظه می‌شود که مقنن در این ماده از لفظ دعوا استفاده نموده واین لفظ اطلاق دارد و اعم از دعوای حقوقی وکیفری است. از طرفی قانونگذار در ماده 9 قانون آیین دادرسی کیفری با بیان اینکه ارتکاب جرم می‌تواند موجب طرح دو دعوا شود: دعوای عمومی و دعوای خصوصی بر این نظر صحه گذاشته است که لفظ دعوا مطلق بوده و شامل دعوای کیفری هم می‌شود؛ بنابراین با عنایت به اینکه وفق مواد 417 به بعد قانون تجارت، تاجر ورشکسته از مداخله در امور مالی خود محروم است و به محض اینکه حکم ورشکستگی صادر شود، ورشکسته اهلیت استیفا را از دست می‌دهد و معاملات وی باطل و بلااثر است؛ فلذا در تمام جرائمی که تبعات مالی داشته باشد حضور مدیر تصفیه به عنوان جانشین تاجر ورشکسته در امور مالی در جلسه رسیدگی دادگاه لازم است و می‌تواند از تاجر ورشکسته دفاع کند.

نظر اقلیت

در امور کیفری، مواردی که دادگاه مکلف به دعوت از افرادی غیر از طرفین دعوی در جلسه رسیدگی باشد باید در قوانین تصریح شده باشد؛ مثلاً در ماده 412 قانون آیین دادرسی کیفری تصریح شده است دادگاه اطفال و نوجوانان وقت جلسه رسیدگی را تعیین و به والدین، اولیا، یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان، وکیل وی و دادستان و شاکی ابلاغ می‌کند اما راجع به مدیر تصفیه چنین تصریحی در قانون وجود ندارد. ممکن است دادگاه مدیر تصفیه را به عنوان شخص مطلع به جلسه رسیدگی دعوت نماید ولیکن عدم حضور او در جلسه دادرسی هیچ لطمه‌ای به جریان رسیدگی نمی‌زند. ماده 418 قانون تجارت که بیانگر حدود و ثغور ممنوعیت و محجوریت تاجر ورشکسته می‌باشد بیان می‌دارد: که تاجر ورشکسته از تاریخ صدور حکم از مداخله در تمام اموال خود ممنوع است. عبارت ممنوعیت مداخله در اموال دلالت بر آن دارد که مدیر تصفیه تنها به دخالت در امور مالی می‌پردازد و دفاع تاجر ورشکسته از اتهام منتسبه به خودش در شکایت کیفری منعی ندارد از طرفی دفاع مدیر تصفیه از اتهام منتسبه به تاجر ورشکسته بر خلاف اصل فردی کردن مجازات می‌باشد علی ایحال، زمانی که دادگاه حکم به محکومیت تاجر ورشکسته به کلاهبرداری و رد مال صادر می‌نماید، محکوم له هم جزء غرما می‌شود و در اینجاست که مدیر تصفیه که امور مالی تاجر ورشکسته را سر و سامان می‌دهد باید به این امر ورود نماید نه اینکه از اول جریان رسیدگی حضور داشته باشد و بخواهد از تاجر ورشکسته دفاع کند.