صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/03/20
برگزار شده توسط: استان بوشهر/ شهر بوشهر
موضوع
قابلیت استماع دادخواست اثبات وقفیت یک قطعه زمین توسط متولی وقف به طرفیت شهرداری
پرسش
آقای الف دادخواستی به خواسته 1- اثبات وقفیت یک قطعه زمین 2- ابطال سند ثبتی شهرداری 3- اثبات تولیت خودش به طرفیت شهرداری و اداره اوقاف مطرح کرده است و مدعی است پدرش ملک موضوع دعوی را وقف حسینیه کرده است؛ دادگاه استدلال نموده خواهان ذینفع نیست و قرار عدم استماع دعوی صادر کرده است؛ آیا استدلال دادگاه درست است یا خیر؟
نظر هیئت عالی
طبق ماده 59 قانون مدنی «اگر واقف عین موقوفه را به تصرف وقف ندهد، وقف محقق نمی شود...» تعیین متولی نیز از طرف واقف نیز باید ضمن عقد وقف باشد.(ماده 75 ق.م) بر این اساس چنانچه خواهان مدعی باشد که واقف پیش از مرگ عین موقوفه را به قبض وقف داده و او را ضمن عقد به عنوان تولیت تعیین کرده یا اینکه تولیت را با اولاد خود نسلاً بعد نسل قرار داده و او از جمله اولاد واقف است، ذینفع در دعواست و نمی‌توان دعوا را استماع نکرد. وجود سند رسمی به نام شهرداری نیز با توجه به اختلاف در اصل وقفیت مانع رسیدگی به دعوی نیست.
نظر اکثریت
متولی وقف ذینفع در طرح دعوی موضوع سوال نیست و قرار صادره از دادگاه بدوی صحیح و قابل تائید است و با توجه به اینکه شهرداری نسبت به قطعه زمین موصوف دارای سند رسمی می‌باشد؛ از این حیث نیز دعوی خواهان قابلیت استماع را بر اساس مقررات قانون ثبت (مواد 22 و 24 قانون ثبت) ندارند.
نظر اقلیت
از آنجا که متولی وقف مبادرت به قبض می‌نماید با تولیت خود در اموال موقوفه تصرف می‌نماید و حتی در صورت اثبات خیانت وی نسبت به اموال موقوفه قابلیت عزل را از سوی واقف و حاکم ندارد؛ مگر اینکه در وقف حق عزل وی شرط شده باشد که در صورت اثبات خیانت وی صرفاً ضم امین می‌شود و نیز از آنجا که حق التولیه برای وی معین می‌شود که اگر نشده باشد مستحق اجرت‌المثل است؛ بنابراین عده‌ای از همین گروه که در اقلیت قرار دارند معتقدند قرار صادره از دادگاه بدوی بایستی توسط دادگاه تجدیدنظر نقض و پرونده به دادگاه بدوی جهت ادامه رسیدگی و اتخاذ تصمیم در ماهیت اعاده شود؛ اما عده‌ای دیگر از همین گروه اقلیت معتقدند اگرچه متولی وقف جهت طرح دعوی ذینفع است و استدلال دادگاه بدوی صحیح نیست؛ اما از آنجا که خوانده یعنی شهرداری، دارای سند رسمی نسبت به پلاک مزبور می‌باشد؛ بر اساس مقررات ثبتی (مواد 22 و 24 قانون ثبت) دعوی خواهان قابلیت استماع و رسیدگی را ندارد؛ دیگر اینکه صدور سند برای شهرداری در راستای مقررات ماده 147 قانون ثبت بوده باشد.