تاریخ نظریه: 1400/04/19
شماره نظریه: 7/88/1020
شماره پرونده: 99-9/2-1020 ح
استعلام:
چنانچه در عقد دائم مهریه زوجه عین معین از نوع غیرمنقول باشد و پس از عقد کاشف به عمل آید که مهریه موصوف مستحقللغیر و در حال حاضر زوج نیز فوت نموده است با عنایت به مواد 1084 و 1100 قانون مدنی 1- آیا زوجه مستحق قیمت زمان مطالبه مهریه می‌باشد یا زمان فوت زوج؟
2- آیا زوجه می‌تواند درخواست مطالبه اجرت‌المثل مهریه عین معینی را نماید که مستحقللغیر است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- در فرض سوال که مهریه زوجه (مال غیر منقول) مستحقللغیر بوده و زوج فوت کرده است؛ اولاً، موضوع منصرف از حکم ماده 1084 قانون مدنی است و بر اساس ماده 1100 این قانون، زوجه مستحق بدل آن اعم از مثل یا قیمت مال است؛ مگر آن‌که صاحب مال اجازه دهد. ثانیاً، بدل باید اقرب به اصل مال از حیث مالیت، صفات و خصوصیات باشد و فوت متعهد (در فرض سوال زوج) تأثیری در این حکم و محاسبه قیمت بر اساس تاریخ فوت وی ندارد و با استفاده از ملاک ماده 46 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 قیمت مال موضوع مهریه با تراضی طرفین (در فرض سوال دیگر وراث زوج) و در صورت عدم تراضی، توسط دادگاه و با ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌شود و بدیهی است که ارزیابی کارشناس باید بر اساس قیمت روز ملک صورت گیرد.
2- در فرض سوال که مهریه مستحقللغیر بوده است؛ محل و موجبی برای مطالبه اجرت‌المثل از ناحیه زوجه نیست؛ زیرا مالکیت و حقی برای زوجه در ملک موضوع مهریه محقق نشده است تا وی بتواند اجرت ایام تصرف آن توسط زوج را مطالبه کند.