هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی
شماره پرونده: ه- ع /9802706 شماره دادنامه: 9909970906010028 تاریخ: 22/2/99
شاکی: آقای صباح محمودی
طرف شکایت: سازمان سنجش آموزش کشور
موضوع شکایت و خواسته: تقاضای ابطال قید استفاده یکبار از سهمیه شاهد و ایثارگر در کنکور سراسری مندرج در بند 4 و 5 صفحه 25 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری 98 و عدم تکرار این بند در آزمون های آتی من جمله آزمون سراسری 99
شاکی دادخواستی به طرفیت سازمان سنجش آموزش کشور به خواسته تقاضای ابطال قید استفاده یکبار از سهمیه شاهد و ایثارگر در کنکور سراسری مندرج در بند 4 و 5 صفحه 25 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری 98 و عدم تکرار این بند در آزمون های آتی من جمله آزمون سراسری 99 به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:
4- بر اساس تبصره 2 ماده 10 آیین‌نامه اجرایی قانون تسهیلات برای ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب بسیجی به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی مصوب 30/11/1367 هیات محترم وزیران، آن دسته از داوطلبانی که با استفاده از سهمیه شاهد و ایثارگر یکبار در رشته های تحصیلی دوره روزانه آزمون سراسری (برای پذیرفته شدگان رزمنده از سال 1368به بعد و برای پذیرفته شدگان سهمیه شاهد از سال 1376 به بعد) پذیرفته شده اند، اعم از اینکه از رشته قبولی انصراف داده و یا در رشته قبولی ثبت نام کرده یا نکرده باشند حق استفاده مجددد از سهمیه مذکور در آزمون سراسری را نخواهند داشت.
5- بر اساس مصوبه پنجاه و چهارمین جلسه کمیته مطالعه و برنامه ریزی کنکور آن دسته از داوطلبان سنوات قبل که با استفاده از سهمیه های شاهد و ایثارگر در ردیف پذیرفته شدگان رشته های تحصیلی غیرروزانه (دوره های شبانه و نیمه حضوری دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، دانشگاه پیام نور، موسسات آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی و یا دوره های پردیس خودگردان (بین الملل) و مجازی) قرار گرفته اند در صورت انصراف از رشته قبولی خود فقط یکبار مجاز به استفاده مجدد از سهمیه های مربوط در این آزمون خواهند بود.
دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
1- تبصره 2 ماده 10 آیین‌نامه اجرایی قانون ایجاد تسهیلات برای ورود رزمندگان مصوب 67 صرفا عدم امکان استفاده مجدد از امتیازات مندرج در آیین‌نامه در صورت انصراف از تحصیل را مقرر ساخته است. و دلالتی بر استفاده مجدد کسانی که در دانشگاه پذیرفته شده و فارغ التحصیل شده اند، ندارد.
2- آیین‌نامه فوق صرفا حاکم بر رزمندگان (حداقل 6 ماه حضور در مناطق عملیاتی از تاریخ 59 الی 67) است. اما قانون جامع ایثارگران فراتر از بازه زمانی مذکور و همچنین شامل دیگر ایثارگران همچون شهدای ترور و... است.
3- در هیچکدام از قوانین مربوط به ایثارگران تصریحی بر لزوم استفاده یکبار از سهمیه وجود ندارد.
4- استفاده از سهمیه ایثارگران منوط یه تصویب آیین‌نامه اجرایی نیست که سازمان سنجش در این رابطه به آیین‌نامه اجرایی مصوب 67 استناد می‌نماید.
5- استناد به آیین‌نامه مقدم برای اجرای قوانین موخر وجهی ندارد. قوانین حاکم بر امور ایثارگران اکنون قانون جامع ایثارگران مصوب 90، ماده 47 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم مصوب 93 و ماده 90 قانون برنامه ششم مصوب 1396می باشد. اما سازمان سنجش برای اجرای این قوانین به آیین‌نامه مصوب 67 استناد می‌نماید.
6- ایجاد حق به موجب حکم مقنن است و تحدید و تخصیص آن نیز بایستی به موجب حکم قانونگذار باشد که در مورد حاضر چنین نیست.
7- قانون ایجاد تسهیلات برای رزمندگان و آیین‌نامه اجرایی آن به موجب قوانین موخر التصویب همانند ماده 90 قانون برنامه ششم یا تبصره 1 ماده 118 قانون برنامه پنجم نسخ شده است.
8- رای شماره 1205 مورخ 22/10/1394، رای شماره 144 مورخ 10/11/96، رای شماره 735 مورخ 10/7/90 و رای شماره 734 مورخ 30/10/92 دلالت بر محدود نبودن سهمیه ایثارگران به یکبار است.
9- بند 5 صفحه 25 دفترچه مستند به مصوبه کمیته مطالعه و برنامه ریزی کنکور مقرر داشته است که چنانچه داوطلبان سنوات قبل با استفاده از سهمیه در دوره های غیر روزانه پذیرفته شده باشند در صورت انصراف از رشته قبولی، برای یکبار مجاز به استفاده مجدد از سهمیه خواهند بود. این مصوبه قابل یافت نیست. در این خصوص:
الف- مطابق ماده 3 قانون مدنی و به طریق اولی بخشنامه و مقررات بایستی در روزنامه رسمی ذکر شوند وگرنه قابلیت اجرایی نخواهند داشت.
ب- مطابق قانون دسترسی آزاد به اطلاعات و قانون ارتقا سلامت اداری مقررات دولتی مستوجب حق و تکلیف برای اشخاص بایستی منتشر و به اطلاع عموم برسد.
ج- مصوبه کمیته مطاله و برنامه ریزی مغایر با تبصره 2 ماده 10 آیین‌نامه اجرایی قانون ایجاد تسهیلات برای رزمندگان است چرا که آیین‌نامه مزبور صرفا از منع استفاده مجدد رد صورت انصراف از تحصیل سخن گفته است.
پ- تخصیص استفاده از سهمیه جزء هیچ یک از اختیارات شورای سنجش و پذیرش دانشجو نیست.
ت- ماده 6 قانون سنجش و پذیرش دانشجو و ماده 6 آیین‌نامه آن نیز صرفا بر ابقای سهمیه های پیشین دلالت دارند و دلیلی بر تخصیص آنها در میان نیست.
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل حقوقی سازمان سنجش آموزش کشور به موجب لایحه شماره 54743 مورخ 27/9/1398 به طور خلاصه توضیح داده است که:
1- موضوع خواسته و شکایت سابقا در هیات عمومی دیوان مطرح و رد شده است.
2- مقرره زمانی قابل ابطال در دیوان است که موجب تضییح حقوق اشخاص شود. مقرره حاضر هرچند موجب محدودیت در حقوق برخی می‌شود اما به نفع اکثریت ایثارگران است.
3- طبق تبصره ماده 12 قانون دیوان و رویه این نهاد، شکایات از شورای عالی انقلاب فرهنگی قابل شکایت در دیوان نیست.
4- تبصره 2 ماده 10 آیین‌نامه اجرایی قانون ایجاد تسهیلات برای رزمندگان مصوب 68 صراحت بر عدم امکان استفاده مجدد از سهمیه توسط پذیرفته شدگان در دوره روزانه دارد.
5- امکان استفاده مجدد از سهمیه موجب خالی ماندن ظرفیت دانشگاه ها به سبب تمایل پذیرفته شدگان برای عدم ثبت نام یا انصراف و شرکت مجدد برای قبولی در رشته های بهتر می‌شود.
6- سازمان سنجش صرفا مجری تصمیمات مراجع ذیصلاح است و شکایت بایستی به طرفیت نهادهای تصمیم گیر اقامه شود.
نظریه تهیه کننده گزارش:
در خصوص تقاضای ابطال بند 4 صفحه 25 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری 98 مبنی بر عدم امکان استفاده مجدد از سهمیه ایثارگران برای پذیرفته شدگان دوره های روزانه دانشگاه ها، با عنایت به اینکه مصوبه مورد اعتراض تکرار مفاد تبصره 2 ماده10 آیین‌نامه اجرایی قانون ایجاد تسهیلات برای رزمندگان مصوب 1368 است و قاعده مندرج در این تبصره مطابق دادنامه شماره 606 مورخ 28/6/1396 هیات عمومی عدالت اداری مغایر قانون شناخته نشده است، بنابراین صدور رای به رد شکایت مورد پیشنهاد است. در خصوص تقاضای ابطال بند 5 صفحه 25 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری 98 مبنی بر امکان استفاده مجدد از سهمیه ایثارگران توسط پذیرفته شدگان در دوره های غیر روزانه دانشگاه ها که انصراف از تحصیل داده اند، مقرره مزبور مغایر اطلاق مندرج در تبصره 2 ماده 10 آیین‌نامه اجرایی قانون ایجاد تسهیلات برای رزمندگان مصوب 1368 می‌باشد که منع استفاد مجدد از سهمیه در صورت انصراف از تحصیل مندرج در آن، شامل تمامی مصادیق و حالات پذیرفته شدگان اعم از روزانه، شبانه، خودگران، بین الملل و مجازی و... می‌شود. بنابراین صدور رای به ابطال شکایت مورد پیشنهاد است. تهیه کننده گزارش: حمیدرضا بهرامی
نظریه هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی
در خصوص تقاضای ابطال بند 5 صفحه 25 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری 98 مبنی بر امکان استفاده مجدد از سهمیه ایثارگران توسط پذیرفته شدگان در دوره های غیر روزانه دانشگاه ها که انصراف از تحصیل داده اند، مقرره مزبور مغایر اطلاق مندرج در تبصره 2 ماده 10 آیین‌نامه اجرایی قانون ایجاد تسهیلات برای رزمندگان مصوب 1368 می‌باشد که منع استفاد مجدد از سهمیه در صورت انصراف از تحصیل مندرج در آن، شامل تمامی مصادیق و حالات پذیرفته شدگان اعم از روزانه، شبانه، خودگران، بین الملل و مجازی و... می‌شود. لذا با وجود مصوبه بالادستی مورد شکایت خارج از حدود اختیار و قابل ابطال تشخیص می‌گردد.
ذبیح اله واحدی- رئیس هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری
رای هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی
در خصوص تقاضای ابطال بند 4 صفحه 25 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری 98 مبنی بر عدم امکان استفاده مجدد از سهمیه ایثارگران برای پذیرفته شدگان دوره های روزانه دانشگاه ها، با عنایت به اینکه مصوبه مورد اعتراض تکرار مفاد تبصره 2 ماده10 آیین‌نامه اجرایی قانون ایجاد تسهیلات برای رزمندگان مصوب 1368 است و قاعده مندرج در این تبصره مطابق دادنامه شماره 606 مورخ 28/6/1396 هیات عمومی عدالت اداری مغایر قانون شناخته نشده است، لذا به استناد بند «ب» ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 رای به رد شکایت شاکی صادرمی گردد. این رای ظرف بیست روز از تاریخ صدور، از سوی رئیس دیوان یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قابل اعتراض می‌باشد.
ذبیح اله واحدی - رئیس هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری