صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1388/03/03
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر ساری
موضوع
فسخ عقد صلح به موجب تخلف متصالح از شرط صلح
پرسش
آقای (الف) شش دانگ یک قطعه زمین متعلق به خودش را، به موجب عقد صلح غیرمعوّض و برای احداث مرکز توانبخشی معلولین واگذار می‌نماید. نهادی که این ملک به او واگذار شده، با نادیده گرفتن انگیزه مصالح، به جای ساخت مرکز مذکور در آن ملک، آن را به دیگری می‌فروشد و خریدار در آن مجتمع مسکونی بنا می‌کند. با تحلیل تأثیر اقدام متصالح در عقد صلح و بیع؛ الف: آیا خواسته مصالح مبنی‌بر صدور حکم به فسخ عقد صلح به خاطر اقدام متصالح در فروش آن ملک قابل پذیرش است؟ ب: اگر عقد صلح قابل فسخ شود، آیا خواسته مصالح مبنی‌بر صدور حکم به ابطال عقد بیع قابل قبول می‌باشد؟
نظر هیئت عالی
حسب مقررات ماده 760 قانون مدنی، صلح عقد لازم است اگرچه در مقام عقود جایزه واقع شده باشد و بر هم نمی‌خورد مگر در موارد فسخ به خیار یا اقاله. در سوال مطروحه چون شخص (الف) شش دانگ یک قطعه زمین متعلق به خود را به موجب عقد صلح غیرمعوّض و برای احداث مرکز توانبخشی معلولین واگذار کرده و نهاد متصالح برخلاف نظر مصالح ملک را به دیگری فروخته است مطابق مقررات ماده 764 قانون مدنی، در صلح تدلیس شده و موجبات خیار فسخ حاصل گردیده و مصالح می‌تواند با مراجعه به محاکم دادگستری و به علت تحقّق فسخ، مال الصلح را مطالبه نماید.
نظر اتفاقی
متصالح بر ساخت مرکز توانبخشی به عنوان شرط فعل در ضمن عقد صلح متعهد شده و چون به تعهدش عمل نکرده است مصالح با مراجعه به محاکم صالح می‌تواند اجبار ایشان را به انجام تعهد درخواست نماید و اگر به جهاتی اجبار آن ممکن نباشد خواسته ایشان مبنی‌بر صدور حکم به فسخ عقد صلح قابل قبول است و دیگر سوالات، منتفی به انتفای موضوع می‌باشند.
آنچه افراد خیّر را به این‌گونه واگذاری‌ها ترغیب می‌کند انگیزه‌هایی چون احسان و باقیات صالحات می‌باشد. این انگیزه‌ها آن‌گونه قوی است که وقتی برای معامله و عقد به مذاکره می‌پردازند انجام آن را ضمن عقد، شرط می‌کنند اگرچه به صرف عقد صلح انتقال مالکیت صورت می‌گیرد. اما متصالح متعهد به انجام تعهد و شرط ضمن عقد است. مصالح می‌تواند با استناد به ماده 761 قانون مدنی، با رعایت مواد 237، 238 و 239 آن قانون، فسخ عقد صلح را درخواست کند.