صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/08/14
برگزار شده توسط: استان تهران/ شهر تهران
موضوع
نگهداری اموال کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی و بحث قیمومت آنان
پرسش
با عنایت به اینکه وفق بندهای ج و د ماده 8 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست، ممکن است حتی در فرض حیات و حضور ولی خاص، رأی به سرپرستی صادر گردد؛ آیا در فرضی که فرد تحت سرپرستی دارای مال است، جهت سپردن اموال به سرپرست، ولی خاص باید عزل گردد یا بدون عزل ولی، امکان تعیین سرپرست به‌عنوان قیم وجود دارد؟ در فرض عدم وجود ولی خاص، آیا سپردن اموال به سرپرست بدون صدور حکم قیمومت امکان‌پذیر است؟
نظر هیئت عالی
مطابق ماده 1184 قانون مدنی ناظر بر ماده 10 قانون حمایت از اطفال و کودکان و بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب سال 92 و مواد 36 و 51 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب 1399/2/23، در صورت وجود ولی خاص، سپردن اموال مستلزم عزل ولی خاص و در ثانی تعیین قیم است؛ در صورت عدم وجود ولی خاص، سپردن اموال موکول به تعیین قیم می‌باشد.
نظر اکثریت
وفق ماده 10 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست و ماده 16 قانون مذکور، رعایت مفاد ماده 1184 و یا 1187 قانون مدنی ضرورت دارد، لذا در فرض وجود ولی خاص، ابتدا ولی باید عزل و سپس دادگاه با رعایت سایر شرایط، قیم یا امین موقت منصوب کند. به‌عبارت دیگر سپردن اموال فرد تحت سرپرستی به سرپرست منوط به عزل ولی خاص، عدم صلاحیت مادر و سپس تعیین سرپرست به‌عنوان قیم یا امین است. اگر غیر از این باشد یعنی اگر اموال فرد تحت سرپرستی، بدون صدور حکم قیمومت یا نصب امین موقت به سرپرست داده شود، به چنین فردی امتیازی داده‌ایم که حتی به مادر طفل، جد مادری و جدات پدری و مادری که واجد رابطه نسبی با صغیر هستند، نیز چنین امتیازی نداده‌ایم. به‌علاوه ولی قهری و یا وصی منصوب به موجب فقه و قانون اختیارات مفصلی دارند که سلب چنین حقوق و اختیاراتی از آنها مستلزم رعایت شرایط مقرر قانونی است.
نظر اقلیت
با توجه به نحوه نگارش ماده 16 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست، در صورتی‌که صغیر تحت سرپرستی فاقد ولی قهری باشد، سپردن اداره اموال صغیر به سرپرست مستلزم نصب قیم یا امین اموال نیست و آنچه در ماده 10 قانون پیش‌بینی شده است صرفاً شامل فرضی است که صغیر دارای ولی خاص است ولی او واجد صلاحیت نیست. به‌عبارت‌دیگر: 1- اگر ولی خاص وجود داشت ولی فاقد صلاحیت بود، چنین فردی باید عزل و قیم تعیین شود و در صورتی‌که قیمومت به سرپرست داده شود، اموال صغیر به وی تحویل می‌گردد. 2- اگر ولی خاص یا حتی مادر وجود نداشت در آن صورت سپردن اموال صغیر به سرپرست، بدون صدور حکم قیمومت امکان‌پذیر است. اگر غیر از این بود قانون‌گذار به‌جای دو واژه (وی) در ماده 16 واژه (و) را به کار می‌برد که درآن صورت محتوی ماده 10 و 16 یکسان می‌شد که این تکرار با فرض حکمت قانون‌گذار مغایر است.