هیات تخصصی استخدامی
شماره پرونده:ه- ع؍ 9802426 شماره دادنامه: 9909970906010005 تاریخ: 15/2/99
شاکی:آقای محمدرضا بزرگ‌زاده با وکالت خانم مریم آذین‌فر
طرف شکایت:وزارت آموزش و پرورش
موضوع شکایت و خواسته:ابطال بند (2) بخشنامه‌ی شماره 212720 مورخ 20؍10؍1394 وزارت آموزش و پرورش
وزیر آموزش و پرورش در سال 1394 در جهت کاهش دادخواست های تقدیمی به دیوان عدالت اداری اقدام به صدور بخشنامه مورد اعتراض نموده است، لیکن شاکی بند 2 آن را مغایر قانون دانسته و ابطال آن را تقاضا نموده است.
متن مقرره مورد شکایت:
2- فاصله خدمتی ایجاد شده برای متعهدین خدمت از زمان فارغ التحصیلی تا اشتغال:
با توجه به فاصله خدمتی حادث شده برای متعهدین خدمت موضوع قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش در سنوات گذشته (از مهر و موم های حدود 1369 تا 1387) نظر به اینکه وضعیت قانونی حاکم بر حالت این افراد یکسان نبوده و در یکی از شقوق ذیل قرار می گیرند بنابراین به استثنای موارد ذیل، باقیمانده افراد مشمول حکم قانون و آراء وحدت رویه در خصوص فاصله خدمتی بوده و مفاد آن باید برای افراد ذینفع اجرا گردد. شایان ذکر است همه متعهدینی که پس از فراغت از تحصیل جذب و مشغول به کار نشده اند مشمول آراء وحدت رویه نمی گردند. بنابراین چنانچه فاصله ایجاد شده برای متعهدین مذکور مربوط به سال 1369 (پس از تصویب قانون متعهدین) به بعد باشد (به استثنای دانش آموزان دانش سراها) با رعایت بندهای زیر صحیح است و در غیر این صورت با توجه به اینکه مشمول قانون متعهدین خدمت نیستند مشمول احکام و مفاد آراء وحدت رویه نیز نخواهند بود (نتیجه اینکه فاصله خدمت ایجاد شده صرفاً با رعایت قوانین و مقررات ناظر بر دانشجویان موضوع قانون مذکور بوده و برای دانش آموزان دانش سراها قابل احتساب نیست.
2-1- افرادی که در مدت فاصله خدمتی مجدداً در رشته های دبیری با مراکز تربیت معلم پذیرفته شده اند و متعاقب آن با توجه به قاعده اقدام، تبدیل تعهد کرده و با سپردن تعهد مجدد به آموزش و پرورش، در رشته جدید شروع به تحصیل نموده‌اند و از بدو تحصیل به استخدام آزمایشی آموزش و پرورش در آمده و پس از فراغت از تحصیل از محل ردیف رشته تحصیلی جدید استخدام شده اند مشمول احتساب فاصله خدمتی نمی‌باشند، زیرا نامبردگان طبق قاعده اقدام و با اراده خویش و موافقت وزارت آموزش و پرورش به موجب تعهد جدید و با مدرک جدید استخدام شده اند. لذا تقاضای احتساب فاصله خدمتی از سوی آنان غیر ممکن و فاقد جواز است و بدیهی است افرادی که ادامه تحصیل داده ولی نتوانسته اند مشغول به کار شوند نیز نمی توانند از مفاد آراء برخوردار شوند.
2-2- با توجه به قانون صدور مجوز کارت معافیت از خدمت برای متعهدین خدمت فاقد ردیف حقوقی استخدامی در وزارت آموزش و پرورش مصوب 2؍7؍81 و آیین‌نامه اجرایی آن، همه کسانی که در فاصله ایجاد شده در مدارس غیرانتفاعی اشتغال یافته و با رعایت قانون مذکور تعهد خود را ایفا نموده اند، با توجه به اینکه طبق قانون مزبور کلیه حق و حقوق خویش را قبلاً از آموزش و پرورش دریافت نموده اند، از عداد متعهدین خدمت خارج شده، مشمول آرای وحدت رویه مورد بحث نمی‌باشند در نتیجه فاصله ایجاد شده قابل احتساب نیست.
خلاصه دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت: شاکی معلم بوده و از دانشسراهای تربیت معلم فارغ‌التحصیل شده و به بهانه‌ی «عدم ردیف استخدامی» در ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها، فاصله‌ی خدمتی برای وی ایجاد شده است و براساس بند (2) و جزء (1) بند (2) بخشنامه‌ی مورد شکایت به وی اعلام شده فاصله‌ی خدمتی موصوف قابل محاسبه نیست در حالی که وی مدعی است مطابق ماده (6) قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش مصوب (1369)، «دانشجویان متعهد به خدمت موضوع این قانون از آغاز تحصیل خود به استخدام آزمایشی وزارت آموزش و پرورش درآمده و از حقوق و فوق‌العاده شغل مربوط به مدارک تحصیلی لازم جهت ورود به دوره تحصیلی مورد نظر برخوردار خواهند شد.» و این فاصله خارج از اراده‌ی وی بوده و تصمیم آموزش و پرورش نافی حقوق مکتسبه وی می‌باشد و با توجه به رای وحدت‌رویه‌ی شماره654مورخ 6؍8؍1386 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، مغایر قانون متعهدین خدمت است.
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل دفتر حقوقی، املاک و حمایت قضایی وزارت آموزش و پرورش، به موجب لایحه‌ی شماره 103675؍810 مورخ 6؍7؍1398 به‌طور خلاصه موارد زیر را اعلام داشتهاست:
1- شاکی در سال (1373) از دانشسرای تربیت معلم فارغ‌التحصیل شده و طبق ماده (8) قانون متعهدین خدمت به آموزش و پرورش مصوب (1369)، در تاریخ 1؍7؍1376 به استخدام رسمی آزمایشی وزارت آموزش و پرورش نائل شده است.
2- نحوه‌ی استخدام دانشجویان متعهد خدمت با دانش‌آموزان دانشسراهای تربیت معلم دوگونه است که هرچند وفق ماده (1) هر دو گروه از آغاز تحصیل، متعهد خدمت می‌شوند، اما دانشجویان متعهد خدمت براساس ماده (6) قانون مذکور، از آغاز تحصیل خود به استخدام آزمایشی درمی‌آیند، ولی دانش‌آموزان دانشسراهای تربیت معلم، به‌موجب ماده (8) قانون مذکور، در صورت نیاز و تایید صلاحیت، پس از فارغ‌التحصیلی، به استخدام رسمی آزمایشی درمی‌آیند و در غیر این صورت، با آنان طبق ماده (5) و تبصره‌ی آن رفتار می‌شود. لذا مستفاد از مواد (6) و (8)، دانش‌آموزان دانشسراها از ابتدای تحصیل به استخدام آزمایشی درنمی‌آیند تا فاصله‌ی خدمتی مصداق داشته باشد.
3- با توجه به بند (ب) ماده (1) قانون استخدام کشوری که مقرر داشته است: «خدمت دولت عبارت از اشتغال به کاری است که مستخدم به موجب حکم رسمی مکلف به انجام آن می‌گردد» و همچنین براساس قسمت اخیر ماده (6) قانون متعهدین خدمت، دانش‌آموزان دانشسراها در طول دوران تحصیل، فاقد حکم رسمی بوده و در حال خدمت نمی‌باشند و صرفاً وجوهاتی را از باب «کارآموزی» دریافت می‌کنند. لذا اولاً ایجاد فاصله‌ی خدمتی منتفی خواهد بود، ثانیاً طبق ماده (7) قانون مذکور، «پس از استخدام رسمی حداکثر مدت 2 سال از مدت تحصیل دانشجویان دوره کاردانی و حداکثر 4 سال از مدت تحصیل دانشجویان دوره کارشناسی و دانش‌آموزان دانشسراهای تربیت معلم، جزء سابقه خدمت رسمی آنان منظور و از نظر ترفیع (پایه، گروه، بازنشستگی) قابل محاسبه خواهد بود.»
4- رای وحدت‌رویه‌ی شماره931مورخ 15؍5؍1395 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر نحوه‌ی احتساب سنوات تحصیل دانشسراهای وزارت آموزش و پرورش به‌عنوان سابقه‌ی خدمت فارغ‌التحصیلانی که براساس ماده (8) قانون متعهدین خدمت، بعداً به استخدام وزارت درآمده‌اند، موید موارد فوق می‌باشد.
پرونده در جلسه مورخ 1؍2؍1399 هیات تخصصی استخدامی مطرح گردید و پس از رسیدگی به موضوع، اعضاء هیات با اکثریت بیش از سه چهارم مصوبه مورد شکایت را قابل ابطال تشخیص ندادند و بنابراین به استناد بند «ب» ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری برای آن رای صادر می‌شود.
رای هیات تخصصی استخدامی
با توجه به اینکه در ماده 6 قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش مصوب سال 1369تصریح شده است دانشجویان متعهد به خدمت، از آغاز تحصیل خود به استخدام آزمایشی وزارت آموزش و پرورش درمی آیند اما در ماده 8 قانون مذکور به وزارت آموزش و پرورش اجازه داده است در صورت نیاز و تایید صلاحیت، فارغ‌التحصیلان دانشسراها را استخدام و در غیر این صورت با آنان طبق ماده 5 و تبصره ذیل آن رفتار کند، بنابراین مستفاد از مواد 6 و 8 این است که دانش آموزان دانشسراها- بر خلاف دانشجویان تربیت معلم- از ابتدای تحصیل به استخدام آزمایشی آموزش و پرورش درنمی آیند و آموزش و پرورش نیز تکلیفی به استخدام آنان بعد از فراغت از تحصیل ندارد و آخرین رای حدت رویه دیوان عدالت اداری به شماره 931 مورخ 15؍4؍1398 بر این امر تاکید دارد، لذا تکلیف به احتساب فاصله زمانی بین فارغ التحصیلی از دانشسرا تا زمان استخدام به عنوان سنوات خدمتی فاقد مبنای قانونی بوده و از آنجایی که مقرره مورد شکایت مغایرتی با قانون ندارد و در جهت تبیین قانون و آراء هیات عمومی دیوان عدالت اداری صادر شده است، قابل ابطال تشخیص داده نمی شود و رای به رد شکایت صادر می‌شود. این رای مستند به بند «ب» ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صادر و ظرف بیست روز پس از صدور، از سوی ده تن از قضات یا رئیس محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض می‌باشد.
رضا فضل زرندی - رئیس هیات تخصصی استخدامی