تاریخ نظریه: 1397/02/04
شماره نظریه: 7/97/165
شماره پرونده: 96-9/2-2399
استعلام:
احتراماً زوج در زمان عقد اجازه ادامه تحصیل در دانشگاه را به زوجه داده است
سوال: اولا پرداخت هزینه تحصیل زوجه به عنوان یکی از مصادیق وظایف قانونی زوج می‌باشد یا خیر؟
ثانیا چنانچه زوج مدعی باشد هزینه دانشگاه آزاد زیاد بوده و قادر به پرداخت آن نمی‌باشد با توجه به قید ادامه تحصیل در سند ازدواج تکلیف چیست؟
ثالثا چنانچه زوج علی‌رغم شرط مذکور مدعی گردد که ادامه تحصیل زوجه در دانشگاه با شئون حیثیت خانوادگی وی زوج و مصالح خانوادگی مغایرت دارد آیا با استناد به وحدت ملاک مقررات ماده 1117 قانون مدنی امکان صدور حکم برمنع تحصیل زوجه دراین خصوص وجود دارد یاخیر؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً- ماده 1107 قانون مدنی، «نفقه» را عبارت از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن بیان داشته و موارد ذکر شده را به صورت «تمثیلی» آورده است. بنابراین، اینکه پرداخت هزینه مخارج تحصیل جزء نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زوجه است یا خیر، نیز جمله موارد مصداقی است که تشخیص آن با مرجع قضایی رسیدگی کننده است. شایسته ذکر است در جلد سوم تحریرالوسیله امام خمینی (ره) در فصل نفقه در پاراگراف های اول و آخر مسأله 8 (صفحات 561 و 563) بیان شده است، نفقه شرعاً اندازه ای ندارد و قاعده را بر مبنای احتیاجات زن به صورت تمثیلی قرار داده و اضافه شده است؛ «بهتر آن است که تمام این موارد به عرف و عادت موکول شود... پس در آنها آنچه که برای امثال زوجه به حسب نیازهای شهری که در آن سکونت دارد، متعارف است باید ملاحظه شود».
ثانیاً- تحصیل، از حقوق مدنی آحاد جامعه است و منع افراد از استیفای این حق، نیازمند نص قانونی است که در این خصوص، چنین نصی وجود ندارد و اشتغال به تحصیل از عناوین اشتغال به حرفه و صنعت موضوع ماده 1117 قانون مدنی، خارج است.
ثالثاً- در فرض سوال که اجازه زوج به صورت شرط ضمن عقد بوده است، حق تحصیل برای زوجه به واسطه شرط ایجاد شده است و جز با رضایت او ساقط نخواهد شد.