صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1384/10/10
برگزار شده توسط: استان بوشهر/ شهر بوشهر
موضوع
جعل مندرجات شناسنامه هنگام ازدواج و متواری شدن زوج پس از آن
پرسش
چنان‌چه مردی با جعل مندرجات شناسنامه متعلق به دیگری، با خانمی ازدواج کند و بعد از انقضای یک ماه پس از انعقاد عقد نکاح مرد متواری شود، سپس موضوع از طریق ردیابی شماره مسلسل شناسنامه موصوف مشخص شود که شناسنامه متعلق به فردی با مشخصات واقعی دیگری می‌باشد لکن هویت واقعی زوج مکتوم بماند:
الف: آیا مورد از موارد فسخ نکاح است؟
ب: آیا به اعتبار جعلی بودن هویت مرد، می‌توان قصد ازدواج را منتفی دانست و حکم بر بطلان ازدواج داد؟
ج: آیا می‌توان به طرفیت شخص صاحب مشخصات واهی، طرح دعوا کرد؟
د: چنان‌چه فردی با مشخصات مورد جعل نیز وجود خارجی داشته باشد، آیا طرح دعوا به طرفیت وی امکان‌پذیر خواهد بود؟
ه-: چنان‌چه مشخصات مندرج در شناسنامه، مشخصات واقعی زوج باشد لکن جعل در شناسنامه صورت گرفته باشد، آیا این موضوع حق فسخ برای زوجه ایجاد می‌کند، از موارد بطلان عقد است یا هیچ‌کدام؟
نظر هیئت عالی
تدلیسی که باعث اشتباه در شخصیت طرف عقد شود از اسباب بطلان یا عدم نفوذ عقد است. صرف جعلی بودن هویت زوج، دلیل نداشتن قصد و اراده در ازدواج نخواهد بود. طرح دعوا به طرفیت شخص زوج با هر مشخصاتی که در اختیار است امکان‌پذیر خواهد بود. با این ترتیب دعوا متوجه فرد دیگری غیر از شخص زوج نخواهد بود. با توجه به اسباب موجه، اتفاق‌نظر قضات دادگستری بوشهر، صائب تشخیص داده شده و تأیید می‌شود.
نظر اتفاقی
o قسمت الف:
• اتفاق‌نظر:
اگر زوجه در هویت جسمی و صفات زوج دچار اشتباه نشده و فریب نخورده و فقط زوج از این طریق نام غیرواقعی تحصیل کرده است، ازدواج صحیح بوده و حق فسخ به وجود نمی‌آید لکن اگر:
1- زوجه در شخصیت زوج دچار اشتباه شود؛ یعنی به تصور این‌که زوج فرد خاصی می‌باشد با او ازدواج کرده و بعد معلوم شود که فردی دیگر غیر از مورد نظر زوجه می‌باشد، ازدواج باطل است. (مستنبط از ماده 201 قانون مدنی)
2- اگر زوج به واسطه استفاده از شناسنامه دیگری خواسته است خود را واجد وصفی که فاقد آن است معرفی کند، مانند تابعیت کشور خاص، نژاد خاص، طبقه اجتماعی ویژه... و به این طریق زوجه را فریب داده باشد، زوجه خیار تدلیس دارد.
o قسمت ب:
• اتفاق‌نظر:
صرف غیرواقعی بودن مشخصات مرد دلیل فقدان قصد نیست مگر این‌که قدر متیقنی در میان باشد.
o قسمت ج:
• نظر اکثریت:
طرح دعوا به طرفیت زوج، با همان مشخصات واهی و با قید این نکته که خود را به همین نام معرفی کرده است و قید مجهول‌المکان بودن وی ممکن خواهد بود.
• نظر اقلیت:
به طرفیت شخص با مشخصات واهی نمی‌توان طرح دعوا کرد.
o قسمت د:
• اتفاق‌نظر:
نمی‌توان دعوای مدنی علیه آن فرد اقامه کرد، مگر این‌که آن فرد با زوج همکاری نموده و عمل او منطبق با معاونت در یکی از جرایم (مانند معاونت در فریب در ازدواج) باشد که در این‌صورت فقط از جهت جنبه کیفری می‌توان او را تحت تعقیب قرار داد.
o قسمت ه-:
• اتفاق‌نظر:
فرض چهارم نیز با حالتی که با استفاده از شناسنامه دیگری هویت غیرواقعی تحصیل کرده باشد، تفاوتی ندارد و به هرحال صرف جعل در شناسنامه و تغییر نام و مشخصات، دلیل بطلان یا فسخ نیست، مگر این‌که جهات مندرج در پاسخ سوال اول حادث شود.