صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/02/26
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گالیکش
موضوع
امکان بازداشت افراد بالغ کمتر از 18 سال تمام محکوم به پرداخت دیه
پرسش
چنانچه افراد بالغ کمتر از هجده سال تمام در دادگاه کیفری دو محکوم به پرداخت دیه یا رد مال ناشی از جرایم علیه اموال؛ مانند سرقت یا کلاهبرداری شوند، با توجه به این که این اشخاص پیش از اثبات رشدشان دارای اهلیت استیفا نبوده و حق تصرف در اموال خود را ندارند، چنانچه محکوم له به جهت عدم پرداخت دیه یا عدم رد مال به استناد ماده 696 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 یا ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1393/7/15 از دادگاه صادرکننده حکم تقاضای بازداشت آن ها را تا زمان پرداخت دین یا اثبات اعسار بنماید، آیا پیش از پایان هجده سالگی می توان آنها را بازداشت نمود؟
نظر هیئت عالی
چنانچه رای دادگاه با احراز ارتکاب بزه از ناحیه فرد بالغ کمتر از 18 سال، علاوه بر تعیین مجازات، متضمن محکومیت مالی رد مال یا دیه نیز باشد، چون اجرای آن با مداخله مشارالیه در اموال و حقوق مالی وی ملازمه دارد و طبق رای شماره 30 مورخ 1364/10/3 هیات عمومی دیوان عالی کشور و نیز تبصره 2 ماده 1210 قانون مدنی، رسیدن به سن بلوغ کافی برای دخل و تصرف در اموال نبوده، بلکه رشد وی باید در محکمه احراز گردد، بنابراین چنانچه رشد محکوم علیه کمتر از 18 سال در دادگاه صالح احراز نشده باشد، در این صورت پرداخت محکوم به (اعم از رد مال یا دیه) باید توسط ولی یا قیم محکوم علیه (فرد بالغ کمتر از 18 سال) از مال وی صورت پذیرد؛ بنابراین ممتنع از پرداخت محسوب نمی گردد و از این حیث موجب قانونی جهت بازداشت او (محجور) به استناد ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی 1394 وجود ندارد. (ضمناً نظریات مشورتی شماره 2228/96/7 مورخ 1396/9/20 و 1840/96/7 مورخ 1396/8/10 اداره کل حقوقی قوه قضائیه موید این مطلب است.
نظر اتفاقی
در فرض سوال در خصوص محکومیت مالی و رد مال چون مجازات محسوب نمی شود با توجه به ماده 146 از قانون مجازات اسلامی و ماده 147 از همین قانون چون که اجرای محکومیت مالی متضمن ملاحظه در اموال و حقوق مالی است و فرد به سن 18 سال تمام نرسیده است و رشید محسوب نمی شود؛ فلذا حق دخالت در امور مالی خود و پرداخت محکوم به یا رد مال را ندارد؛ به این فرد صدق عنوان ممتنع نمی شود و نمی توان این فرد را بازداشت کرد.
در باب دیه چون که مجازات است و جنبه مالی صرف ندارد و در مرحله تحقیقات مقدماتی که هنوز جرمی اثبات نشده است؛ طبق قانون فرد بین 1 تا 8 سال (مذکر) و بین 9 تا 18 سال (مونث) را می توانیم به علت عجز از معرفی تامین کیفری بازداشت کنیم. به طریق اولی در مرحله اجرای حکم که بزه محرز نشده است هم می توانیم این عمل را انجام دهیم و صرف نرسیدن محکوم به سن رشد نمی تواند مانع از بازداشت شود.