کلاسه پرونده: 191/78
شاکی: موسسه خیریه تعلیماتی و تحقیقات علمی و دینی حسینیه ارشاد
موضوع: ابطال نظریه شماره 12699/ت مورخ 13/4/1378 مدیرکل بهره‌وری و مزد وزارت کار و امور اجتماعی و مصوبه شماره 72052/ت432ه مورخ 30/11/1373 هیات وزیران
تاریخ رای: یکشنبه 19 خرداد 1381
شماره دادنامه: 96
مقدمه: شاکی طی شکایتنامه تقدیمی اعلام داشته است، با وجود آنکه موسسه حسینیه ارشاد در نامه استفساریه صریحاً اعالم داشته است که امور حسینیه و مسجد و کتابخانه وابسته، از نظر مصارف و هزینه‌های روزمره، تنها از ممر هدایا و نذورات هیات امنا و خیرات و مبرات افراد خیر تامین می‌گردد معهذا وزارت کار بدون کمترین توجهی به این اصل مهم شرعی و قانونی فقط به ماده 191 قانون کار و آیین‌نامه خلاف قانون 72052/ت432ه- مورخ 1373/11/30 استناد کرده که به جهات زیر محکوم به ابطال است.قانونگذار در تصویب قانون کار هیچ وقت در نظر نداشته است که به نحوی مساجد و تکایا را هم مشمول قانون کار قلمداد کند.انتخاب ماده 191 قانون کار و چسباندن امور مساجد و تکایا به مندرجات این ماده به مثابه وضع شی در غیرما وضع‌له می‌باشد، زیرا اولاً مساجد و تکایا کارگاه نیستند تا بتوان با معیار کوچکی و بزرگی کارگاه از این ماده استفاده کرد. بنابراین مصوبه 72052/ت432ه- مورخ 1373/11/30 هیات وزیران نیز در خصوص مورد خالی از اشکال نبوده و محکوم به بطلان است.همچنین در ذیل نظریه فوق‌الاشعار آمده است «ضمناً اضافه می‌کند با توجه به مفاد بند یک بخشنامه مذکور، منظور از مزد ثابت همان آخرین مزد دریافتی سال 77 می‌باشد…» مغایر با رعایت مزد مبنا است و تعبیر و تفسیر وزارت کار از «مزد ثابت یا مبنا» با تحریر جمله خلاف قانون «… منظور از مزد ثابت همان آخرین مزد دریافتی سال 77 می‌باشد.» نقض غرض و متناقض با تصریحات مقرر در بند 2 ماده 41 می‌باشد. بنا به مراتب معروضه ابطال نظریه 12699/ت مورخ 1377/04/13 وزارت کار و آیین‌نامه 72052/ت432ه- مورخ 1373/11/30 هیات وزیران که من‌غیر حق به خاطر وارد کردن مساجد و تکایا در قانون کار و در نتیجه کارگاه قلمداد کردن این دو پایگاه مذهبی به مندرجات ماده 191 قانون کار توسل جسته‌اند مورد درخواست است.مدیرکل حقوقی و امور مجلس وزارت کار و امور اجتماعی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 19265/ج مبادرت به ارسال نامه شماره 25950/ت مورخ 1378/07/24 اداره کل بهره‌وری و مزد و تصویر نامه 26127/ت مورخ 1378/07/26 دفتر تنظیم و نظارت روابط کار نموده است. در نامه مدیرکل دفتر تنظیم و نظارت روابط کار وزارت کار و امور اجتماعی آمده است، از آنجا که موسسه خیریه تعلیماتی و تحقیقاتی علمی و دینی حسینیه ارشاد از مصادیق موارد استثنای پیش‌بینی شده در ماده 188 قانون کار نمی‌باشد شمول مقررات این قانون نسبت به کارکنان آن موسسه حتمی می‌باشد.معاون دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 8457 مورخ 1379/06/06 اعلام داشته‌اند، مطابق ماده 2 قانون کار هر کس که به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می‌کند از نظر رعایت قانون کار کارگر محسوب است: بنابراین خدام و کارکنان مساجد و تکایا که به صورت تبرعی خدمت نمی‌کنند. از نظر قانون کار کارگر محسوب و مشمول مقررات آن می‌باشند. ضوابط قانون کار در زمره حقوق عمومی است که توافق افراد حقوق خصوصی نمی‌تواند ناقض مقررات آمره آن باشد. با توجه به مراتب فوق تصویب آیین‌نامه به استناد ماده 191 قانون کار برای خدام و کارکنان مساجد و تکایا منطبق با موازین و قانون کار می‌باشد.هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‌الاسلام‌والمسلمین دری‌نجف‌آبادی و با حضور روسای شعب بدوی و روسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به‌صدور رای می‌نماید.
رای هیات عمومی
الف) طبق ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری اعتراض نسبت به آیین‌نامه‌ها و تصویب‌نامه‌ها و سایر نظامات دولتی از جهات مذکور در این ماده قابل رسیدگی و امعان نظر در هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. نظر به اینکه نظریه شماره 12699/ت مورخ 1378/04/13 مدیرکل بهره‌وری و مزد وزارت کار و امور اجتماعی صرفاً اظهارنظر در قبال استعلام به عمل آمده از ناحیه موسسه خیریه تعلیماتی و تحقیقات علمی حسینیه ارشاد بوده و متضمن ایجاد قاعده و دستورالعملی که عنوان بخشنامه را دارا باشد نیست. علیهذا از مصادیق ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری تشخیص نگردید.ب) مصوبه شماره 72052/ت432ه- مورخ 1373/11/30 هیات وزیران با عنایت به اختیارات حاصله از ماده 191 قانون کار خلاف قانون تشخیص داده نشد.
رئیس هیات عمومی دیوان عدالت اداری - درّی نجف آبادی