شخص حقوقی بودن شفیع در حق شفعه

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1389/10/10
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر گلوگاه

موضوع

شخص حقوقی بودن شفیع در حق شفعه

پرسش

آیا در حق شفعه شفیع می‌تواند شخص حقوقی باشد؟

نظر هیئت عالی

با توجه به ماده 583 قانون تجارت: «کلیه شرکت‌های تجارتی مذکور در این قانون شخصیت حقوقی دارند.» و مطابق ماده 588 این قانون: «شخص حقوقی می‌تواند دارای کلیه حقوق و تکالیفی شود که قانون برای افراد قائل است؛ مگر حقوق و وظایفی که بالطبیعه فقط انسان ممکن است دارای آن باشد مانند حقوق و وظایف ابوت، بنوت و امثال آن.» بنابراین، همان‌گونه که در نظریه مشورتی شماره 1821/7 مورخ 1378/4/2 اداره کل حقوقی و تدوین قوانین قوه قضاییه نیز بیان شده است حق شفعه از حقوق ناشی از مالکیت بر اموال غیرمنقول است نه از حقوق راجع به اعتبار طبیعت انسان. بنابراین، نظر به این‌که اشخاص حقوقی دارای حق مالکیت نسبت به اموال غیرمنقول هستند لذا می‌توانند از حق شفعه در حدود و شرایط مذکور در قانون مدنی استفاده کنند.

نظر اکثریت

به نظر می‌رسد که حق شفعه برای شخص حقوقی به وجود نمی‌آید؛ زیرا اولاً؛ اخذ به شفعه یک حکم استثنایی است و باید به قدر متیقن عمل شود. ثانیاً؛ همان‌طور که در وقف برای متولی و موقوفٌ‌علیه حق شفعه به وجود نمی‌آید برای شخصیت حقوقی نیز چنین حقی به وجود نمی‌آید. ثالثاً؛ در ماده 808 قانون مدنی اصطلاح «دو نفر» را به کار برده است.

نظر اقلیت

همان‌طور که شخص حقیقی می‌تواند اخذ به شفعه کند، شخص حقوقی نیز دارای چنین حقی است و به کار بردن اصطلاح «دو نفر» در ماده 808 قانون مدنی از باب مسامحه است.