انتقال مالکیت در بیع خیاری

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1394/12/05
برگزار شده توسط: استان آذربایجان غربی/ شهر ارومیه

موضوع

انتقال مالکیت در بیع خیاری

پرسش

در بیع شرط، مالکیت از چه زمانی منتقل می‌شود؟ آیا کسی که در نتیجه بیع شرط متصرف ملکی می‌شود می‌تواند علیه غاصب طرح دعوی خلع ید کند؟

نظر هیئت عالی

1. مالکیت به مورد معامله به مشتری یا انتقال گیرنده منتقل نمی‌شود، همانطوری که قانونگذار در ماده 33 قانون ثبت به صراحت بیان کرده که انتقال دهنده می‌تواند ملک مورد انتقال با حق استرداد را به نام خود ثبت کند، اگر مالکیت انتقال داده شود، معقول و منطقی نیست که انتقال دهنده ملک مورد معامله با حق استرداد را به نام خود ثبت نماید. اکثر حقوقدانان عقیده دارند که معامله یا حق استرداد موضوع ماده 33 قانون ثبت ناسخ بیع شرط موضوع ماده 458 قانون مدنی می‌باشد.
2. در مورد امکان طرح دعوی خلع ید توسط منتقل‌الیه و قابلیت استماع بودن آن، باید گفته شود از آنجایی که مقررات مربوط به معاملات با حق استرداد من جمله مواد 33 و 34 قانون ثبت، مال مورد معامله را به عنوان وثیقه طلب منتقل‌الیه قرار داده است؛ بدیهی است باید در اختیار انتقال گیرنده قرار گیرد تا در صورتی‌که طلب وی پرداخت نشد، بتواند وثیقه طلب خود (مالک) را بفروشد و طلب خود را بردارد؛ بنابراین انتقال گیرنده می‌تواند دعوای خلع ید را به طرفیت غاصب اقامه نماید.

نظر اتفاقی

حسب ماده 364 قانون مدنی در بیع خیاری مالکیت از حین عقد بیع است نه از تاریخ انقضاء خیار؛ بنابراین به محض وقوع بیع مالکیت نیز منتقل می‌شود ولیکن حسب ماده 460 قانون مزبور مشتری نمی‌تواند در مبیع تصرفی کند که نافی خیار باشد. به عبارتی مشتری به عنوان مالک جدید تمام آثار حقوق مالکیت را دارد مگر آن چه که نافی خیار باشد که در مانحن فیه در صورتی که شرایط دیگر دعوی خلع ید از جمله اثبات مالکیت به طریق سند رسمی را نیز دارا باشد مانعی در طرح دعوی خلع ید از سوی مشتری نخواهد بود.