صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1388/11/10
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر رامسر
موضوع
مطالبه مَهرالمثل در صورت ازاله بکارت
پرسش
پسر و دختری پس از برقراری رابطه نامشروع و ازاله بکارت، با مَهر معین نزد عاقدی به نکاح منقطع یکدیگر درمی‌آیند. دختر متعاقباً از مَهر خویش صرف‌نظر می‌کند و زوج نیز مدت باقیمانده را بذل می‌کند. زوجه علیه زوج در دادگاه حقوقی جهت دریافت مَهرالمثل خویش اقامه دعوا می‌کند؛ با این شرح که چون هنگام انعقاد عقد نکاح منقطع و هنگام صرف‌نظر کردن از مَهر به سن رشد نرسیده و کمتر از هجده سال داشته است؛ لذا استحقاق دریافت مَهرالمثل را دارد. زوجه در آن هنگام بیش از هفده سال و یازده ماه داشته است، دادگاه با چه تکلیفی مواجه است؟
نظر هیئت عالی
این سوال در دو کمیسیون تخصصی مطرح شده است:
نشست قضایی 1:
نظر اکثریت:
اولاً: عقد نکاح دختر کمتر از 18 سال بدون موافقت پدر نافذ نیست و در صورت عدم تنفیذ پدر فاقد اعتبار قانونی و شرعی است. ثانیاً: با فرض این‌که عقد واقع شده انقطاعی بوده است و با بذل مدت منحل شده باشد، حقوق زوجه بابت مَهر با توجه به ماده واحده قانون راجع به رشد متعاملین مصوب 13 شهریور 1313 و غیررشید شناخته شدن وی به موجب این قانون به قوت خود باقی است و زن مورد نظر استحقاق مطالبه آن را پس از سن رشد (18 سالگی) دارد و در صورتی‌که دارای ولی قهری باشد، از جانب ولی قهری او قبل از 18 سالگی وی نیز قابل مطالبه خواهد بود و بذل مَهر قبل از 18 سالگی طبق قانون فوق‌الذکر منتفی و فاقد اثر است.
نظر اقلیت:
در فرض سوال، قبل از انعقاد عقد منقطع دو نفر با یکدیگر رابطه داشته و دختر ازاله بکارت شده است و چنان‌چه زوجه از مَهر خود صرف‌نظر کرده در حقیقت از اجرت خود صرف‌نظر کرده نه مَهر، لذا می‌تواند درخواست مَهرالمثل خود را از دادگاه بنماید. ازاله بکارت قبل از عقد بوده و در آن زمان مَهری تعیین نشده که زن از آن صرف‌نظر نماید ولی به لحاظ این‌که از او ازاله بکارت شده خصوصاً در آن زمان هم رشید نبوده، مستحق مَهرالمثل است.
نشست قضایی 2: با تصریح به این‌که موضوع مطالبه مَهر مقرر در عقد موقت که بعد از ازاله بکارت بین طرفین واقع شده و در جای خود به دلیل عدم رشد زوجه و این‌که به سن قانونی نرسیده، قابلیت مطالبه خواهد داشت، آن‌چه در سوال مورد نظر است، موضوع مَهرالمثل به لحاظ ازاله بکارت است که امر دیگری می‌باشد و به دلیل این‌که ازاله بکارت واقع شده، با توجه به مواد 1091 و 1099 قانون مدنی که با وجود شرعی و قانونی بودن روابط طرفین، زن را مستحق دریافت مَهرالمثل به دلیل ازاله بکارت می‌داند، به نحو اولیٰ در موردی که ازاله بکارت منشأ شرعی و قانونی نیز نداشته، قابل مطالبه از ناحیه زن را دارد. علاوه بر آن، ماده 441 قانون مجازات اسلامی مشعر بر آن است که با ازاله بکارت از دختر بدون این‌که لازمه این ازاله اجبار یا اکراه باشد، حق مطالبه مَهرالمثل به وجود می‌آید. بنا به مراتب، مشارٌالیها حق مطالبه مَهرالمثل را در این فرض دارد. در نتیجه نظرهای اعلامی مورد تأیید نمی‌باشد.
نظر اکثریت
چون انصراف از مَهر توسط زوجه در کمتر از سن هجده سالگی بوده و به نظر می‌رسد که ازاله بکارت نیز شده است و اشخاص غیررشید نمی‌توانند اقدام مالی نموده و یا اموال خویش را به دیگران منتقل نمایند؛ لذا انصراف وی از مَهر قبل از سن هجده سالگی وجهه قانونی نداشته است.
نظر اقلیت
چون زوجه در آستانه سن هجده سالگی قرار داشته، در حکم رشید است و اقدام وی دارای آثار حقوقی می‌باشد. لذا نمی‌تواند مجدداً تقاضای اجرت‌المثل کند.