مرجع اظهارنظر در مورد تقاضای عزل امین از سوی ولی قهری

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1389/01/18
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گنبدکاووس

موضوع

مرجع اظهارنظر در مورد تقاضای عزل امین از سوی ولی قهری

پرسش

به دلالت مواد 1180 و 1181 قانون مدنی، ولایت قهری پدر یا جد پدری مطلق و از سنخ ولایت قانونی است و جعل این ولایت همچنین اقدامات ولی قهری دراموال صغیر نیاز به تأیید و تصویب مرجع قضایی ندارد.
پس از تعیین امین منضم به ولی قهری، آیا ولی قهری می‌تواند تقاضای عزل او را نماید؟ مرجع اظهارنظر دادگاه صادرکننده رأی است یا اداره سرپرستی؟

نظر هیئت عالی

نظر به این‌که به موجب ماده 1184 قانون مدنی (اصلاحی 1379/3/1)؛ «هرگاه ولی قهری طفل، رعایت غبطه صغیر را ننماید و مرتکب اقداماتی شود که موجب ضرر مولی‌علیه گردد به تقاضای یکی از اقارب وی و یا به درخواست رئیس حوزه قضایی (فعلاً به درخواست دادستان) پس از اثبات، دادگاه ولی مذکور را عزل و از تصرف در اموال صغیر منع و برای اداره امور مالی طفل، فرد صالحی را به عنوان قیم تعیین می‌نماید. همچنین اگر ولی قهری به واسطه کبر سن و یا بیماری و امثال آن قادر به اداره اموال مولی‌علیه نباشد و شخصی را هم برای این امر تعیین ننماید، طبق مقررات این ماده فردی به عنوان امین به ولی قهری منضم می‌گردد.» و مطابق ماده 1187 قانون مذکور؛ «هرگاه ولی قهری منحصر، به واسطه غیبت یا حبس... و کسی را هم از طرف خود معین نکرده باشد حاکم یک نفر امین به پیشنهاد مدعی‌العموم برای تصدی و اداره اموال مولی‌علیه و سایر امور راجع به او موقتاً معین خواهد کرد.» بنابراین، در حدود ماده 1187 قانون مدنی ولی قهری می‌تواند از دادگاه صادرکننده رأی تقاضای صدور رأی مبنی بر برکناری و جدایی امین را بنماید و کلمه موقتاً مویّد امکان تقاضای جدایی امین می‌باشد.

نظر اکثریت

به دلالت مواد 1180 و 1181 قانون مدنی، ولایت قهری پدر یا جد پدری مطلق و از سنخ ولایت قانونی است و جعل این ولایت همچنین اقدامات ولی قهری دراموال صغیر نیاز به تأیید و تصویب مرجع قضایی ندارد.
در همین راستا بر اساس منطوق قسمت اخیر ماده 1184 و ماده 1187 قانون مدنی، چنان‌چه ولی قهری ناتوان، غایب یا محبوس، شخصی را برای اداره اموال مولی‌علیه خود انتخاب کرده باشد، این اقدام وی نیاز به تأیید و تصویب مقامات قضایی اعم از دادستان و دادگاه ندارد. فرد منتخب ولی قهری معاون وی محسوب می‌گردد. لازم نیست ولی قهری برای تعیین امین به دادگاه مراجعه نماید. اگر هم مراجعه کرد، دادگاه وفق ماده 104 قانون امورحسبی و مانند حالتی که فرد ناتوان از اداره اموال خویش تقاضای تعیین امین دارد، تصمیم ولی قهری را بدون مداخله دادستان تأیید و تسجیل می-نماید و چنان‌چه ولی قهری در زمانی بعد تصمیم به عزل معاون خویش یا تعویض او بگیرد می‌تواند مستقیماً به دادگاه مراجعه و دادگاه بدون مداخله دادستان وفق ماده 106 قانون امور حسبی و مطابق نظر ولی قهری اقدام می‌نماید. اما اگر ولی قهری ناتوان یا غایب فردی را برای اداره اموال مولی‌علیه خود معین نکرده باشد، دادستان از باب حفظ حقوق و مصالح صغار وارد عمل شده و مطابق مواد 1184 و 1187 قانون مدنی فرد ذی صلاحی را به دادگاه پیشنهاد می‌نماید تا به عنوان امین منضم به ولی قهری به اداره اموال صغیر بپردازد. تنها دراین حالت چنان‌چه ولی قهری خواهان عزل امین باشد باید به دادستان (دایره سرپرستی) مراجعه نماید و دادستان نیز عین تقاضای وی را در دادگاه جهت تعیین امین مورد نظر ولی قهری مطرح خواهد کرد.

نظر اقلیت

وظیفه حفظ حقوق صغار با دادستان است و ضم امین به ولی قهری یا عزل او در هر حال باید مسبوق به تأیید و صلاح دید دادستان باشد و ولی قهری نمی‌تواند چنین درخواستی را مستقیماً در دادگاه مطرح کند.