کلاسه پرونده: 752/82
شاکی:خانم صدیقه شفیعی بافتی
موضوع:ابطال ماده 3 آیین‌نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده 1082 قانون مدنی مصوب 13/2/77 هیات وزیران
تاریخ رای:یکشنبه 4 مرداد 1383
شماره دادنامه: 180
مقدمه: شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، به موجب قانون الحاق یک تبصره به ماده 1082 قانون مدنی (در خصوص مهریه) مصوب 1376 به طور مطلق بیان شده که چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد محاسبه و پرداخت خواهد شد. بدیهی است این حق در صورت فوت مدیون به وارث وی نیز منتقل شده و فوت شوهر نمی‌تواند تداوم این حق را که تا زمان تادیه مهریه بایستی ادامه داشته باشد محدود و متوقف کند. اما متاسفانه هیات وزیران در ماده 3 از آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور در مواردی که شوهر فوت کند مبنای محاسبه مهریه را بر اساس تاریخ فوت اعلام کرده است. با توجه به اینکه ماده 3 مذکور مخالف قانون می‌باشد ابطال آن مورد تقاضا است. قائم مقام معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره17773 مورخ 9/4/83 ضمن ارسال تصویر نامه‌های شماره660/02/111 مورخ 17/2/83 وزارت دادگستری و شماره 271/91 مورخ 20/2/83 وزارت امور اقتصادی و دارائی و شماره 693 مورخ 21/2/83 بانک مرکزی اعلام داشته‌اند، پرداخت مهریه مطابق مواد 1085، 1086 قانونی مدنی منوط به مطالبه زوجه است و تقویم و محاسبه آن در مواردی که وجه رایج باشد زمان تادیه است و نه زمان وقوع عقد، تبصره الحاقی به ماده 1082 نیز با کاربرد عبارت «قیمت سالانه زمان تادیه» ناظر به همین مطلب است. از سوی دیگر پرداخت مهریه به وجه رایج از جمله دیون شوهر و از مصادیق بند(2) ماده 869 قانون مدنی است. با توجه به مراتب فوق چنانچه زوجه در زمان حیات شوهر مطالبه مهریه (که به وجه رایج است) نماید ملاک تقدیم، زمان تادیه در آن هنگام است و در صورت فوت شوهر (زمان تادیه) طبق مواد868 و 869 قبل از تقسیم ماترک خواهد بود. به همین جهت در تبصره الحاقی به ماده 1082 عبارت «زمان تادیه» مورد حکم قرار گرفته که ناظر به هر دو مورد (مطالبه در زمان حیات شوهر - اداء قبل از تقسیم ماترک در زمان فوت شوهر) می‌باشد. بنابراین ماده 3 آیین‌نامه که در مقام بیان زمان تادیه در فرض فوت شوهر است در چارچوب مواد 868 و 869 که زمان تادیه را در صورت فوت شوهر تعیین نموده وضع گردیده است. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‌الاسلام‌والمسلمین دری‌نجف‌آبادی و با حضور روسای شعب بدوی و روسا ومستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای می‌نماید.
رای هیات عمومی
با عنایت به اینکه با فوت اشخاص مدیون کلیه دیون آنان از جمله مهریه عیال دائم حال می‌شود و از تاریخ فوقت از محل ترکه قابل مطالبه و پرداخت است ماده 3 آیین‌نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده 1082 قانون مدنی مصوب هیات وزیران مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات قوه‌مجریه نمی‌باشد.
رئیس هیات عمومی دیوان عدالت اداری - درّی نجف آبادی