هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی
شماره پرونده: ه- ع/9803638 شماره دادنامه: 9909970906011271 تاریخ: 25/9/99
شاکی: سازمان بازرسی کل کشور
طرف شکایت: اداره آموزش و پرورش بیرجند
موضوع شکایت و خواسته: ابطال قسمت های 2 و 3 از بند 3 مصوبات مورخ 14/4/94 و بند 5 از مصوبه مورخ 16/6/95 و بند 10 مصوبه مورخ 19/4/97 شورای آموزش و پرورش شهرستان بیرجند در خصوص تبدیل مدارس به هیات امنایی
شاکی دادخواستی به طرفیت اداره آموزش و پرورش بیرجند به خواسته ابطال قسمت های 2 و 3 از بند 3 مصوبات مورخ 94/4/14 و بند 5 از مصوبه مورخ 95/6/16 و بند 10 مصوبه مورخ 97/4/19 شورای آموزش و پرورش شهرستان بیرجند در خصوص تبدیل مدارس به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:
قسمت های 2 و 3 از بند 3 مصوبات مورخ 14/4/1394- 2: در سجادشهر ساختمان فعلی دبستان ایمان در مجاورت دبستان دخترانه گوهرشاد برای دبستان هیات امنایی دخترانه نه دوره اول و در مجاورت دبیرستان دخترانه متوسط دوره اول فخرالزمانقریب دبستان هیات امنایی پسرانه دوره اول «ساختمان قدیم آیندگان» اختصاص یابد. (ضمنا پذیرش در این مدارس با حداقل 60 درصد اولویت ثبت نام برای فرزندان فرهنگیان و 40 درصد برای سایرین خواهد بود). 3: همچنین ساختمان دبیرستان دوره دوم فعلی حضرت علی اکبر (ع) که در شورای نظارت مشارکت های مشارکت های مردمی استان هم مورد توافق قرار گرفته است به عنوان دبیرستان هیات امنایی دوره اول دخترانه با قید فرهنگیان مورد توافق قرار گرفت.
بند 5 از مصوبه مورخ 16/6/95- با عنایت به سیاست وزارت آموزش و پرورش در راستای کیفیت بخشی امر آموزش و توصیه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در جهت مشارکت اولیا در تحقق اهداف متعالی نظام آموزش و پرورش کشور اعضای شورای آموزش و پرورش با پیشنهاد مدیریت آموزش و پرورش بیرجند برای تاسیس و اداره یک واحد آموزشی هیات امنایی در دوره متوسط اول با جنسیت پسرانه در سجاد شهر و همچنین راه اندازی دوره های دوم دبستان علامه حلی دخترانه و پسرانه موافقت نمودند.
بند 10 مصوبه مورخ 19/4/97- با عنایت به افزایش تقاضا و کمبود فضای آموزشی اعضای با راه اندازی دو باب آموزشگاه در دوره ابتدائی (دخترانه- پسرانه) به شیوه مدیریت هیات امنایی موافقت کردند.
دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
1- مطابق ماده 11 آیین‌نامه توسعه مشارکت های مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی در مدارس مصوب 1388 شورای عالی آموزش و پرورش «مدارس هیات امنایی با توجه به ظرفیت خود موظف به ثبت نام از دانش‌آموزان واجد شرایط با اولویت محدوده جغرافیایی خود می‌باشند و برگزاری آزمون ورودی و تعیین شرط معدل برای گزینش و ثبت نام دانش‌آموزان غیرمحلی درمدارس مشمول این آیین‌نامه مجاز می‌باشد». مصوبات مورد اعتراض با تخطی از این ماده، حداقل 60 درصد ظرفیت این مدارس به فرزندان فرهنگیان اختصاص یافته است.
2- با توجه به برخورداری این مدارس از امکانات بهتر از جمله معلمان تراز بالا و مزایای آموزشی، اختصاص 60 درصد ظرفیت این مدارس به فرزندان فرهنگیان مصداق تبعیض ناروای مقرر در بند 9 اصل 3 قانون اساسی است.
3- با عنایت به تصریح آیین‌نامه به نحوه ثبت نام دانش آموزان در ماده 11، قسمت 4 بند ج و قسمت اول بند د از دستورالعمل اجرایی این آیین‌نامه، اختصاص ظرفیت به فرزندان فرهنگیان از اختیارات شورای آموزش و پرورش خارج است.
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل حقوقی اداره کل آموزش و پرورش استان خراسان جنوبی به موجب لایحه شماره 160/121963/2200 مورخ 24/11/1398 به طور خلاصه توضیح داده است که:
1- تاکنون شکایتی مبنی بر عدم ثبت نام دانش آموزان غیرفرزندان فرهنگیان در محدوده جغرافیایی این مدارس مطرح نشده است و شکایت سازمان بازرسی به صورت کلی مطرح شده است.
2- مطابق ماده 11 آیین‌نامه و بند 4 دستورالعمل اجرایی آن، مدارس هیات امنایی با توجه به ظرفیت خود موظف به ثبت نام با اولویت محدوده جغرافیایی هستند و برگزاری آزمون ورودی و تعیین شرط معدل برای گزینش و ثبت نام دانش‌آموزان غیرمحلی درمدارس مشمول این آیین‌نامه مجاز می‌باشد. بنابراین اختصاص اولویت و ظرفیت به فرزندان فرهنگیان داخل در قید «واجد شرایط» می‌باشد.
3- بند 15 بخشنامه شماره 165184 موره 9/9/98 وزیر آموزش و پرورش تصریح بر امکان اولویت قائل شدن برای اختصاص ظرفیت و اولویت دهی به ثبت نام فرزندان فرهنگیان در مدارس هیات امنایی دارد.
نظریه تهیه کننده گزارش: مطابق ماده 1 آیین‌نامه توسعه مشارکت های مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی در مدارس مصوب 1388 شورای عالی آموزش و پرورش، امکان تبدیل مدارس دولتی یا خیرساز به مدارس هیات امنایی با تایید شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه مورد تصریح قرار گرفته است. ماده 11 این آیین‌نامه نحوه ثبت نام از دانش آموزان را مشخص نموده و مقرر داشته است «مدارس هیات امنایی با توجه به ظرفیت خود موظف به ثبت نام از دانش‌آموزان واجد شرایط با اولویت محدوده جغرافیایی خود می‌باشند و برگزاری آزمون ورودی و تعیین شرط معدل برای گزینش و ثبت نام دانش‌آموزان غیرمحلی درمدارس مشمول این آیین‌نامه مجاز می‌باشند». جدای از امکان برگزاری آزمون ورودی و تعیین شرط معدل برای ثبت نام، سه قید «ظرفیت»، «واجد شرایط» و «اولویت محدوده جغرافیایی» موثر در دانش آموزان واجد شرایط برای ثبت نام در این مدارس است. اختصاص اولویت و ظرفیت ثبت نامی به فرزندان فرهنگیان داخل در هیچکدام از قیود مزبور نیست و تبعیضی است که سبب موجهی برای آن وجود ندارد و مغایر بند 9 اصل 3 قانون اساسی بوده و خارج از حدود اختیارات شورای آموزش و پرورش استان، شهرستان یا مناطق مقرر در مواد 4 و 8 قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش در استانها، شهرستانها و مناطق کشور مصوب 1372 و ماده 1 و 11 آیین‌نامه توسعه مشارکت های مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی در مدارس می‌باشد.
با عنایت به موارد فوق، قسمت های 2 و 3 از بند 3 مصوبات مورخ 14/4/1394 شورای آموزش و پرورش شهرستان بیرجند که اختصاص ظرفیت و اولویت به فرزندان فرهنگیان در مدارس هیات امنایی را مقرر داشته مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب کننده بوده و صدور رای به ابطال آنها مورد پیشنهاد است. در خصوص تقاضای ابطال بند 5 از مصوبه مورخ 95/6/16 و بند 10 مصوبه مورخ 97/4/19 شورای آموزش و پرورش شهرستان بیرجند با عنایت به اینکه مقرره ای مبنی بر اختصاص ظرفیت یا اولویت دهی به ثبت نام فرزندان فرهنگیان در انها وجود ندارد، مغایر قانون و خارج از حدود اختیار مرجع تصویب کننده نبوده و صدور رای به رد شکایت مورد پیشنهاد است. تهیه کننده گزارش: ذبیح اله واحدی
نظریه هیات تخصصی
در خصوص قسمت های مربوط از جزء 2 و 3 بند 3 مصوبه مورخ 14/4/1394 شورای آموزش و پرورش شهرستان بیرجند نظر به اینکه در قسمت اخیر جزء های 2 و 3 بند 3 مصوبه مورخ 14/4/1394 شورای آموزش و پرورش شهرستان بیرجند متضمن اعطای امتیاز برای فرزندان فرهنگیان در مدارس هیات امنایی می‌باشد که مغایر با ماده 11 آیین‌نامه توسعه مشارکت های مردمی است با این توضیح که در این ماده اولویت تعریف شده برای ثبت نام دانش آموزان واجد شرایط، سکونت در محدوده جغرافیایی می‌باشد و قید «واجد شرایط» مذکور در ماده 11 ناظر به شرایط علمی می‌باشد و نمی تواند داشتن والدین فرهنگی را در بر گیرد. بر این اساس قسمت های مربوط به لحاظ اعمال تبعیض ناروا و خروج از حدود اختیارات به استناد بند 9 اصل سوم قانون اساسی و ماده 11 توسعه مشارکت های مردمی مصوب سال 1/2/1388 شورای عالی آموزش و پرورش قابل ابطال می‌باشد.
ذبیح اله واحدی - رئیس هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری
رای هیات تخصصی
در خصوص شکایت شاکی سازمان بازرسی کل کشور به خواسته ابطال بند 5 از مصوبه مورخ 16/6/95 و بند 10 از مصوبه 19/4/97 شورای آموزش و پرورش بیرجند از حیث مغایرت با ماده 11 آیین‌نامه توسعه مشارکتهای مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی مصوب 1/2/88 شورای عالی آموزش و پرورش با توجه به اینکه بندهای مذکور فی الجمله در مقام تعیین محل برای استقرار مدارس هیات امنایی است و بر مبنای اتخاذ تصمیم برای تاسیس نمی‌باشد لذا مغایرتی با ماده 11 مرقوم به عنوان مصوبه بالا دستی ندارد و خارج از حدود اختیار تشخیص نمی گردد لذا رای به رد شکایت در این بخش صادر و اعلام می‌گردد. این رای ظرف مهلت بیست روز پس از صدور از سوی رئیس محترم دیوان عدالت اداری یا ده تن از قضات قابل اعتراض می‌باشد.
ذبیح اله واحدی - رئیس هیات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری