صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1384/04/10
برگزار شده توسط: استان قم/ شهر قم
موضوع
پرداخت نفقه فرزندی که در غیر از محلی که پدر تعیین کرده مسکن گزیند
پرسش
راجع به نفقه اقارب با توجه به ماده 1107 چنان‌چه اقارب مثل فرزندان علی‌رغم وجود امکانات در منزل پدر حاضر به زندگی در کنار پدر نباشند، دادگاه می‌‌‌‌‌تواند خوانده را به پرداخت نفقه اعم از وجه نقد و غیره به خواهان در محلی که خواهان قصد زندگی در آن محل را دارد محکوم کند؟
نظر هیئت عالی
اصل این است که پدر تکلیف قانونی دارد مسکن مناسبی با رعایت شرایط مواد 1197 و 1198 قانون مدنی برای فرزند تهیه کند اما اگر شخص واجب‌النفقه دلایل موجهی ارائه دهد که سکونت او را در غیر از محلی که پدر تعیین کرده توجیه نماید به تشخیص دادگاه، پدر ملزم است هزینه مسکن او را تأمین کند از قبیل تأمین هزینه مسکن فرزند دانشجو در شهر دیگر.
نظر اتفاقی
با توجه به مواد 1197، 1199، 1204، 1205 قانون مدنی گرچه نفقه فرزندان با پدر است لیکن در فرض سوال که فرزند با وجود فراهم بودن امکانات نمی‌خواهد از آن‌ها استفاده کند بلکه به دلخواه خود زندگی مستقل اختیار میکند:
نظر اول: وجهی برای الزام پدر به پرداخت نفقه و تعیین مبلغ نقدی نیست زیرا اولاً: انتخاب محل زندگی به دلخواه فرزند نبوده و پدر برده و نوکر فرزند نیست. انفاق امری فطری است و بچه باید زیر سایه پدر باشد مگر ضرورتی ایجاب کند و ماندن نزد پدر مفسده داشته باشد مثل تحصیل در دانشگاه.
ثانیاً: آنچه بر پدر واجب است فراهم کردن زمینه انفاق است و اگر فرزند خودش نخواهد از امکانات استفاده کند هیچ دلیل شرعی بر الزام پدر وجود ندارد.
ثالثاً: حق انتخاب مسکن غیر از مسکن پدری برای فرزند فاقد مستند قانونی است.
رابعاً: فراهم بودن امکانات برای فرزند، او ندار محسوب نمی‌شود.
خامساً: نفقه اقارب در ماده 1204 مشخص شده که در فرض سوال فراهم بوده و تعیین نقدی آن وجهه شرعی و قانونی ندارد.
سادساً: طبق ماده 1205 فقط در صورت ثبوت استنکاف، و عدم دسترسی به اموال منفق، جهت تأمین نفقه افراد واجب‌النفقه، دادگاه می‌‌‌‌‌تواند با تعیین نقدی (معادل غذا، لباس، مسکن و ضروریات) به خواهان اجازه استقراض دهد.
نظر دوم: بین مسکن و سایر شمول نفقه تفصیل قائل شدند با این توضیح که چون نفقه اقارب (فرزندان) طبق ماده 1199 در هر حال واجب است با فراهم بودن مسکن (فقط مسکن) استثنا و در خصوص غیر آن دادگاه با تعیین مبلغی، منفق را ملزم به پرداخت میکند.
نظر سوم: با توجه به این‌که نفقه فرزندان طبق ماده مذکور با پدر بوده و حق انتخاب مسکن و محل زندگی پس از رسیدن به سن قانونی با فرزندان است. می‌‌‌‌‌توان با تعیین میزان نقدی، پدر را ملزم به پرداخت کرد.
با توجه به اختلافات فوق اکثریت و اقلیت احراز نشد.