تاریخ نظریه: 1398/07/21
شماره نظریه: 7/98/778
شماره پرونده: 98-9/2-778ح
استعلام:
استدعا دارد نظریه ارشاد خود را در خصوص سوالات ذیل جهت بهره برداری قضایی به این دادگاه اعلام فرمایند:
1- همان طور که عالی مقامان استحضار دارند آنچه در موضوع مهرالسنه امروز مشهور و متداول می‌باشد این است که مهر السنه پانصد درهم است و از نظر ارزش ریالی نیز اگر عین آن نباشد به نرخ روز مشخص می‌شود (موسوی،خمینی،سیدروح الله، تحریرالوسیله، جلد سوم، کتاب النکاح، مسئله 12 ذیل عنوان فصل فی المهر) حال سوال این است که ارزش ریالی روز پانصد درهم را برابر درهم کدام کشور محاسبه نمائیم؟
2- همان طور که عالی مقامان استحضار دارند آنچه در موضوع مهرالسنه امروز مشهور و متداول می‌باشد این است که مهرالسنه پانصد درهم است و از نظر ارزش ریالی نیز اگر عین آن نباشد به نرخ روز مشخص می‌شود (موسوی،خمینی،سید روح الله، تحریرالوسیله،جلد سوم، کتاب النکاح، مسئله 12 ذیل عنوان فصل فی المهر) حال سوال این است که چنانچه در سند ازداوج قید شده باشد مهرالسنه حضرت زهرا (س) فلان مثقلا طلا یا فلان عدد دینار آیا همچنان می‌توان طبق نظر مشهور حکم به همان پانصد درهم داد یا باید طبق سند ازدواج رأی به فلان مثقلا طلا یا فلان عدد دینار رأی داد؟
3- رسیدگی به دعوی الزام به تنظیم سند رسمی در خصوص ملک غیر منقول که زوجه مدعی مهریه‌اش است در صلاحیت دادگاه حقوقی است یا خانواده؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- قانون‌گذار ایران در ماده 162 قانون مدنی (اصلاحی 1370/8/14) هر درهم را معادل 12/6 نخود نقره دانسته است؛ همچنان که در بندهای 5 و 6 ذیل ماده 297 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 در مقام بیان دیه مرد مسلمان، همین حکم را تکرار نموده بود؛ لذا برای محاسبه مهرالسنه (پنجاه دینار یا پانصد درهم) اولا، مهریه موضوع استعلام میزان مشخصی از نقره می‌باشد و ثانیا، در مقام محاسبه، می‌توان ارزش ریالی هر نخود نقره را استعلام و بر اساس آن، ارزش درهم و مهریه را محاسبه نمود.
2- در فرض سوال که زوجین تعداد معینی از طلا و یا نقره را با عنوان مهرالسنه در قالب مهریه تعیین کرده اند، تعداد یاد شده، مهریه تلقی می‌شود و مفروض آن است که توافق انجام شده در خصوص میزان مهریه همان مقدار معین از طلا و نقره است که از سوی زوجین تعیین شده است؛ هرچند مقدار یاد شده منطبق با مقدار رایج مهرالسنه نباشد و اشتباه زوجین در خصوص مقدار مهرالسنه موثر در مقام نیست.
3- با توجه به این که تعهد به تنظیم سند رسمی انتقال، امری تبعی است و رسیدگی به اختلاف زوجین در خصوص مهریه در صلاحیت دادگاه خانواده است و در فرضی که زوجه دعوای خود را الزام به تنظیم سند رسمی انتقال ملک قرار داده و مبنای انتقال را مهریه ذکر کرده است، دادگاه باید ادعای زوجه در خصوص انتقال ملک تحت عنوان مهریه را احراز کند، لذا با توجه به اطلاق بند 6 ماده 4 و ذیل ماده 12 قانون حمایت خانواده رسیدگی به دعوا در صلاحیت دادگاه خانواده است.