صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1383/09/06
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر مینودشت
موضوع
تبعات عدم حضور خریدار در موعد مقرر در دفترخانه
پرسش
در قراردادی مقرر گردید «چنان‌چه خریدار در روز... جهت تنظیم سند رسمی انتقال مبیع در دفترخانه اسناد رسمی شماره... شهرستان... حضور نباید بایع می‌تواند یک جانبه معامله را فسخ کند و خریدار حق مراجعه و مطالبه بیعانه پرداختی را ندارد» با فرض عدم حضور خریدار در موعد مقرر در محل مذکور بنا به عذر ابتلا به بیماری که قادر به حرکت نبوده، آیا بیماری موصوف می‌تواند از معاذیر موجهه برای خریدار باشد؟ (پاسخ را با توجه به مواد مبحث دوم فصل سوم از باب اول قسمت دوم قانونی مدنی (مواد 226 تا 230) مستدلاً بیان فرمایید)
نظر هیئت عالی
به موجب مقررات ماده 10 قانون مدنی قراردادهای خصوصی بین کسانی که آن را منعقد می‌کنند در صورتی‌که مخالف صریح قانون نباشد، نافذ است.
قطع نظر از صراحت ماده مرقوم اصولاً شرط خیار و چگونگی آن در مواد 235 الی 246 قانون مدنی بیان شده است. در سوال مطروحه چنین شرط شده در صورتی‌که در روز مقرر در قرارداد خریدار در دفترخانه اسناد رسمی برای ثبت معامله حاضر نشود بایع می‌تواند معامله را فسخ کند و خریدار حق مراجعه و مطالبه بیعانه را ندارد.
چون شرط مقرر بلااشکال و در اثر اعمال اراده طرفین مقرر شده لازم‌الاجرا و لازم‌الوفاست و در صورت عدم حضور خریدار در فرجه مقرر مالک مخیر به فسخ معامله است لیکن در صورت فرس‌ماژور به ادعای خریدار در این مورد موجبی برای فسخ معامله نیست.
نظر اتفاقی
پاسخ به دو قسمت تقسیم می‌شود:
1- در صورت عدم توانایی متعهد در انجام تعهد به علت عامل خارجی، غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل پیشگیری با عنایت به مواد 227 و 229 قانون مدنی موضوع از معاذیر موجه برای خریدار بوده و حق اجرای شرط به فروشنده نمی‌رسد.
2- در صورتی‌که طرفین در ضمن شرط تصریح کرده باشند به این‌که حتی در صورت بروز فرس‌ماژور و یا عدم حضور به هر دلیلی به لحاظ تصریح طرفین به موضوع عدم توانایی خریدار به هر عذری این حق را به فروشنده می‌دهد که شرط را اجرا کند.