مطالبه هزینه های نگهداری طفل از والدین حقیقی پس از استرداد طفل علیرغم توافق

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/03/25
برگزار شده توسط: استان یزد/ شهر یزد

موضوع

مطالبه هزینه های نگهداری طفل از والدین حقیقی پس از استرداد طفل علیرغم توافق

پرسش

شخصی نظر به عدم فرزند آوری، پیشنهاد اخذ فرزند دیگری را قبل از تولد می‌نماید و هزینه‌های بیمارستان جهت وضع حمل را به همراه مبلغی پول به والدین حقیقی پرداخت می‌کند و فرزند را تحویل و 6 سال نگهداری می‌نماید. پس از گذشت 6 سال، والدین حقیقی با طرح دادخواست اثبات نسب و استرداد طفل، تقاضای اخذ فرزند حقیقی خود را می‌نمایند و نهایتاً با طی مراحل دادرسی، فرزند خود را مسترد می‌نمایند و از طرف دیگر والدین غیر حقیقی طفل، دادخواست مطالبه خسارات مادی و معنوی ناشی از نگهداری طفل در 6 سال و همچنین مطالبه هزینه‌های بیمارستان و مبلغ اولیه پرداختی را مطرح می‌کنند؛ حال آیا مبالغ مذکور (هزینه‌های بیمارستانی و وجه پرداختی اولیه و هزینه‌های نگهداری طفل به مدت 6 سال و هزینه تحصیل طفل) قابل مطالبه می‌باشد؟

نظر هیات عالی

1- وجوه پرداختی ثالث (پدر خوانده) به والدین واقعی و حقیقی طفل و همچنین خسارات مادی از جمله هزینه‌های بیمارستانی و...، با توجه به ماده 11 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال 1399، به لحاظ ممنوعیت معامله راجع به اطفال و بطلان آن، قابلیت استرداد و مطالبه دارد.
2- مطالبه خسارت معنوی ناشی از خلف وعده و استرداد طفل توسط والدین از پدر خوانده و والدین غیر حقیقی به لحاظ اینکه اقدام والدین حقیقی طفل در استرداد آن منطبق با موازین شرعی و قانونی و تکلیف آنان می‌باشد؛ لذا قابلیت جبران و مطالبه به خصوص معادل ریالی ندارد.
3- گرچه پرداخت نفقه و هزینه‌های ضروری حفظ و نگهداشت و تربیت طفل با پدر واقعی می‌باشد؛ لیکن پرداخت این‌گونه هزینه‌های ضرروی ظهور در تبرع دارد و قابلیت مطالبه ندارد؛ بنابراین صرف‌نظر از قابلیت مطالبه خسارت مادی و سایر هزینه‌های به عمل آمده از سوی پدر خوانده، نفقه پرداخت گذشته قابلیت مطالبه و استرداد ندارد.

نظر اکثریت

با توجه به اینکه پرداخت نفقه، حق و تکلیف والدین حقیقی می‌باشد و مطابق ماده 265 قانون مدنی که ظاهر در هر پرداختی، عدم تبرع هست و با توجه به اینکه بر اساس ماده 11 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب 1399 هرگونه معامله راجع به اطفال ممنوع می‌باشد و ممنوعیت مذکور مفید بطلان معامله است و با التفات به اینکه در معامله باطل چنانچه وجهی پرداخت شده باشد باید مسترد گردد؛ لذا وجه اولیه پرداختی قابلیت استرداد را دارد و نسبت به هزینه‌ها و خسارات مادی از جمله هزینه بیمارستان با توجه به اینکه پرداخت نفقه تکلیف ابتدایی والدین هست و تکلیف پرداخت آن توسط شخص ثالث، استثنایی بر اصل بوده و باید با مجوز قانون این تکلیف جعل شود که از آن جمله ماده 17 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و ماده 53 قانون حمایت خانواده می‌باشد که وظیفه انفاق را بر عهده سرپرست (پدر خانواده) قرار داده است و نیز با تمسک به ملاک قاعده احسان و اداره فضولی مال غیر و ماده 306 و نیز ملاک ماده 1205 قانون مدنی در مواردی که وظیفه پرداخت نفقه قانوناً به عهده شخص ثالث قرار داده نشده است، پرداخت آن با توافق طرفین به عهده ثالث (پدر غیر واقعی) قرار نمی‌گیرد؛ لذا هزینه‌های بیمارستانی و نفقه پرداختی و هزینه‌های متعارف تحصیلی قابل مطالبه می‌باشد ولیکن خسارت معنوی به جهت اینکه شخص با علم و اطلاع از اینکه احتمال رجوع پدر و مادر واقعی وجود دارد، فرزند را به خانواده خود ملحق کرده است؛ لذا در این خصوص، خسارت معنوی به لحاظ قاعده اقدام قابل مطالبه نمی‌باشد.

نظر اقلیت

با توجه به اینکه پرداخت نفقه یک حکم تکلیفی است و نسبت به اقارب ایجاد تعهد می‌نماید و با عنایت به اینکه پرداخت نفقه، ظهور در تبرع دارد و استنکاف منفق در پرداخت نفقه گذشته اقارب، ایجاد دین نمی‌کند قابل مطالبه از ناحیه فرزندان نمی‌باشد.