صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1395/04/02
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر رشت
موضوع
بررسی وضعیت پرداخت نفقه در دوران عقد
پرسش
استحقاق نفقه به زوجه در دوران عقد به چه صورت است؟ (قبل از شروع رسمی زندگی مشترک)
نظر هیئت عالی
مستفاد از مواد 1102 و 1106 ق.م تکلیف زوج به انفاق زوجه بر انفاق زوجه از تاریخ نکاح شروع می‌شود و برگزار نشدن مراسم عروسی رافع این تکلیف قانونی نیست و در صورت امتناع زوج از انفاق زوجه، حق الزام زوج را به پرداخت نفقه از مرجع قضایی ذی صلاح دارد و در این مورد ضمانت اجرای جزایی مقرر در ماده 53 قانون حمایت خانواده مصوب سال 91 نیز قابل اعمال است؛ بدیهی است چنانچه زوج عدم تمکین زوجه را بدون داشتن موانع شرعی و جواز قانونی اثبات نماید، تکلیف انفاق از عهده ی او ساقط است، بر فرضی که مطابق عرف و توافق زوجین (قرارداد) زوج عدم استحقاق دریافت نفقه زوجه را در ایام قبل از عروسی به اثبات برساند، زوجه استحقاق دریافت نفقه را ندارد.
نظر اکثریت
زوجه در دوران عقد (از نظر عرف دورانی که زن و مرد به عقد یکدیگر در آمده ولی زن هنوز به منزل شوهر نرفته و زندگی مشترک زن و شوهر بعد از برگزاری مراسم عروسی شروع می‌شود)؛ مستحق دریافت نفقه می‌باشد، با این توضیح که ماده 1106 قانون مدنی: ((در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است)) و این ماده از قوانین امری است که توافق برخلاف آن امکان پذیر نمی‌باشد؛ در مورد این موضوع که شرط استحقاق نفقه چیست، تمکین یا نشوز؛
این نکته قابل توجه و تذکر است که در فرض سوال، اصل اولیه به خاطر صراحت ماده فوق الذکر، تعلق نفقه به زوجه می‌باشد. چنانچه شوهر منکر تمکین زن باشد باید نشوز زن را اثبات کند.
در مورد قلمرو استحقاق نفقه در دوره عقد نیز همانند دوره زندگی مشترک، ماده 1107 قانون مدنی جاری است. این ماده اشعار می دارد: ((نفقه عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و خادم در صورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضاء)) بنابراین؛ رنگ عرفی موضوع، یعنی؛ زیر یک سقف نبودن زوجین، مانع جاری شدن قاعده عام پرداخت نفقه توسط زوج نمی گردد.
نظر اقلیت
ماده 1106 قانون مدنی، بیانگر یکی از قواعد تکمیلی قانون مدنی است، به عبارت دیگر اراده ضمنی یعنی عرف در خصوص فرض سوال بسیار تعیین کننده و مهم می‌باشد. اصل اولیه عدم تعلق نفقه در دوران عقد است.
همان طور که عرف پذیرفته است تا قبل از وقوع مراسم ازدواج، زوجه در منزل پدر سکنی داشته باشد نه منزل زوج، با تمسک به همین عرف، طبیعتاً سطح نفقه در این مدت محدودتر از قلمرو ذکرشده در م 1107 ق.م است. جاری بودن نفقه در این مدت هم منوط به اثبات تمکین ازسوی زوجه می‌باشد.