صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1390/10/17
برگزار شده توسط: استان مرکزی/ شهر خمین
موضوع
تأمین مهر زوجه از محل دیه زوج متوفی
پرسش
آیا مهر زوجه از محل دیه زوج متوفی قابل تأمین است؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (5) مدنی: نظر به این‌که دیه در حکم ماترک میت محسوب و در لحظه فوت به وارث منتقل می‌شود و بدیهی است چنان‌چه میت بدهی داشته باشد بدواً باید دیون متوفی از محل ماترک از جمله دیه متعلقه پرداخت شود؛ لذا در فرض سوال، مهر زوجه از محل دیه همسر متوفایش قابل پرداخت است. در نتیجه نظر اقلیت در نشست قضایی خمین تا حدی که منطبق با این نظر است تأیید می‌شود.
نظر اکثریت
از مفاد ماده 956 قانون مدنی که مقرر کرده است: «اهلیت برای دارا بودن حقوق با زنده متولد شدن انسان شروع و با مرگ او اتمام می‌شود» چنین استنباط می‌شود که انسان پس از مرگ اهلیت دارا بودن حقوق از جمله حقوق مالی را از دست می‌دهد. بنابراین، نمی‌تواند مالک دیه خود شود تا گفته شود دیه متوفی بخشی از ترکه او محسوب می‌شود و از طرفی دیه مالی است که به سبب جنایت بر نفس یا عضو به مجنی‌علیه یا به ولی یا اولیای‌دم او داده می‌شود یعنی در صورت فوت مجنی‌علیه، اولیای‌دم وی حق مطالبه دیه را دارند. پر واضح است که اگر اولیای‌دم گذشت و رضایت خود را نسبت به محکومٌ‌علیه (جانی) اعلام کنند دیه قابل مطالبه نیست و این خود دلیل قاطعی است بر این‌که دیه متوفی داخل در ترکه نخواهد بود. بنابراین، مهر زوجه از محل دیه زوج متوفی قابل تأمین است.
نظر اقلیت
با توجه به این‌که دیه متوفی بخشی از ترکه محسوب می‌شود و با این توضیح که متوفی لحظه‌ای قبل از قبض روح، دیه را تملک می‌کند؛ بنابراین، با تحقق فوت وی، دیه داخل در ترکه می‌شود. قبل از تقسیم ترکه، پرداخت دیون متوفی باید مورد توجه واقع شود و چنان‌چه زوجه مهر خود را به اجرا گذاشته باشد یا حکم قطعی توسط محاکم صادر شده باشد امکان تأمین مهر از محل دیه وجود دارد.