صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1391/07/10
برگزار شده توسط: استان لرستان/ شهر پلدختر
موضوع
نفقه زوجه در دوران عقد
پرسش
آیا به زوجه در دوران عقد نفقه تعلق می‌گیرد؟ در فرض سوال آیا دادگاه می‌تواند الزام به تمکین بدهد؟
نظر هیئت عالی
زوجه بعد از زمان وقوع عقد با توجه به مواد 1102، 1106 و 1107 قانون مدنی، استحقاق نفقه را داراست؛ مگر آن‌که بعد از وقوع عقد بدون مانع شرعی و قانونی از انجام تکالیف زوجیت خودداری کرده باشد. به طور کلی نفقه در مقابل تمکین است و از این لحاظ مستحق دریافت نفقه خواهد بود.
ناشزه بودن ادعا است و باید مدعی نشوز آن را ثابت کند و زندگی جداگانه دلیل بر نشوز نیست و می‌تواند قرینه محسوب شود. دعوای الزام به تمکین نیز در صورت اثبات نشوز منعی ندارد. به این ترتیب نظر اکثریت: تأیید می‌شود.
نظر اکثریت
در زمان وقوع عقد ازدواج به استناد مواد 1102، 1106 و 1107 قانون مدنی، زوجه مستحق دریافت نفقه است؛ مگر این‌که در طول این مدت، بدون مانع مشروع از وظایف زوجیت امتناع کند. همچنین به صراحت ماده 1106 قانون فوق‌الذکر در عقد دائم، نفقه زن به عهده شوهر است؛ یعنی به محض این‌که عقد نکاح به صورت دائم بین زوجین منعقد شد باید زوج نفقه زوجه را پرداخت کند؛ مگر این‌که زن، ناشزه باشد و از شوهرش تمکین نکند و اگر زوج مدعی ناشزه بودن و عدم تمکین باشد باید این ادعا را ثابت کند و اگر زوج دلایل کافی در جهت اثبات ادعای خود ارائه دهد و اثبات شود دادگاه حکم به الزام تمکین داده و زوجه مستحق نفقه نخواهد بود.
نظر اقلیت
با توجه به این‌که زن در دوران نامزدی (فاصله عقد و عروسی) در منزل پدر خود زندگی می‌کند و از طرفی مشهور فقهاء فقط دو شرط را در خصوص استحقاق نفقه لازم می‌دانند 1- عقد دائم 2- تمکین به صورت کامل که امام خمینی (ره) در تحریرالوسیله ج 2 ص 313 ناشزه را مستحق نفقه نمی‌داند و معتقد است زن باید در صورت مطالبه نفقه، تمکین خود از شوهر را ثابت کند (البنیه علی المدعی و الیمین علی من انکر)؛ چرا که سبب دین تمکین است و آیت الله خویی نیز معتقد است زن باید تمکین خود را ثابت کند و از طرفی در دوران نامزدی با توجه به توافقات و تراضی که با یکدیگر داشته‌اند شوهر نمی‌تواند دادخواست تمکین خاص طرح کند و طرح این موضوع خلاف توافق اولیه و عرف رایج است و اگر مرد مقدمات زندگی مشترک را فراهم کرده باشد و زن به بهانه واهی سر باز زند می‌توان الزام به تمکین داد و عکس این قضیه نیز صادق است. علی‌ای‌حال با توجه به این‌که قانون نسبت به حقوق و تکالیف این دوران اجمال و ابهام دارد و از طرفی شرع نیز نفقه را فرع بر تمکین دانسته و تمکین هم قهراً در دوران نامزدی منتفی است و عرف نیز تمکین در این دوران را نمی‌پذیرد. در نتیجه زن مستحق نفقه نیست؛ چرا که بعد از مراسم عروسی هم به صرف عقد دائم زن را مستحق نفقه نمی‌دانیم و باید عدم نشوز خود را ثابت کند.