قابلیت فرجام از حکم الزام زوج به ثبت نکاح

تاریخ دادنامه قطعی: 1394/02/27
شماره دادنامه قطعی: ---

پیام: حکم بر الزام زوج به ثبت واقعه نکاح قطعی محسوب می‌شود و قابل فرجام خواهی نیست.

خانم ن. م. فرزند ه. با وکالت آقای غ. الف. به طرفیت آقای م. ع.ب. فرزند الف. در تاریخ 1393/05/22 دادخواستی به خواسته ثبت واقعه ازدواج دائم فیمابین که در تاریخ 1392/08/07 با مهریه 400 عدد سکه تمام بهار آزادی با یک سفر حج تمتع حسب مفاد استشهادیه ای که دلالت بر وقوع آن نزد 4 نفرمسجلین استشهادیه که توسط عاقد آ. ح. صیغه عقد جاری شده است دادگاه وقت جهت رسیدگی تعیین و به نشانی طرفین ابلاغ شده است (توضیح اینکه در متن دادخواست تاریخ عقد 1392/08/01 اعلام شده است) در جلسه دادرسی مورخ 1393/06/19 وکلای طرفین حضور داشته اند آقای وکیل خواهان خواسته را به شرح دادخواست اعلام و گفته است لازم به ذکر می‌باشد که در خصوص ادعای موکله صیغه ائی خوانده شده که شهود وجود دارند در صورت صلاحدید حاضر به ادای شهادت می‌باشند و وکیل خوانده آقای الف. ب. در پاسخ به اظهارات وکیل خواهان گفته است مدارک پیوستی دادخواست بیانگر این مطلب است که صرفا قرار بر ازدواج گذاشته شده است نه وقوع عقد و در خصوص جاری شدن صیغه عقد با عنایت به اینکه مستند خواهان شهادت شهود می‌باشد لذا متقاضی احضار آنان هستم دادگاه قرار استماع شهادت شهود را صادر نموده است و طرفین را جهت رسیدگی در جلسه مورخ 1393/07/05 دو نفر از شهود به اسامی ح. ن. و ه. م. 60 ساله و 50 ساله اولی گفته است در تاریخ 1392/08/01 در مراسم بله برون خواهان حضور داشته است و شوهر خاله خواهان و همسایه ایشان است در این مراسم مهریه 400 عدد سکه و یک سفر حج تمتع تعیین شده و بعد از چهار روز از مراسم برای صرف شام دعوت شدیم زیرا زوجین جهت جاری شدن صیغه نکاح دائم نزد آیت الله... با مهریه توافق شده رفته بودند به این سبب ما در مراسم شام شرکت داشتیم و اصولا عنوان مهمانی را بدین جهت عروس و داماد عنوان کردند که صیغه نکاح دائم با مهریه توافق شده توسط آیت الله... جاری شده است و پس از مدتی از قضیه گذشت متوجه شدیم که اشکالاتی پیش آمده است عقد قبل از مغرب و عشا جاری شده و پس از نماز مغرب و عشا زوجین به منزل پدر و مادر بازگشتند و فرد دوم که بازنشسته گذرنامه بوده است گفته است من در دفترخدمات گذرنامه مشغولم در برج 8 سال گذشته که خانم م. به اتفاق مردی که لباس اسپرت بر تن داشت وارد دفتر شدند و یک جعبه شیرینی هم در دستشان بود و ایشان را به عنوان شوهر خود معرفی کردند و اظهار داشته که صیغه عقد نکاح توسط آیت اله... خوانده شده و آقای ع.ب. نیز با تکان دادن سر اظهارات خانم م. را تصدیق کردند بعد همگی از ایشان شیرینی عروسی و بعد غذا خواسته خانم م. غذا سفارش داد و پرسنل خوردند ولی از میزان مهریه اطلاعی ندارم وکیل خوانده گفته است موکل ادعای خواهان را در مورد عقد زوجیت تکذیب و انکار می‌نماید اظهارات شهود نیز با توجه به اینکه نوشته ای با امضا آقای آیت الله... ارائه نشده مورد قبول نیست اتخاذ تصمیم شایسته مورد تقاضاست دادگاه پس از این جلسه با وصف اینکه حضور طرفین ضرورت دارد با صدور دستور تعیین وقت جهت رسیدگی مقرر نموده است وکلای طرفین با موکلین شان جهت توضیح حاضر شوند در لایحه ای که آقای ه. م. و خانم ا. م. والدین خانم ن. م. تقدیم نموده‌اند و در برگ 28 پرونده پیوست شده است بر وقوع عقد دائم به تاریخ 1392/08/07 بین دخترشان با آقای م. ع.ب. با مهریه چهار صد سکه بهار آزادی و یک سفر حج تمتع که صیغه عقد توسط حجت الاسلام... جاری شده و در آن مجلس آقای م. ع.ب. و سرکار خانم خ. ط. حضور داشته اند تاکید نموده‌اند و سه برگ عکس که روی هر برگ 2 عکس چاپ شده است پیوست نموده‌اند که ظاهرا با حضور یک نفر روحانی چهار قطعه آن از این عکس ها گرفته شده و وکیل خواهان در برگ 29 پرونده این عکس ها و نامه والدین خانم ن. م. را دلیل اجرای صیغه نکاح با مهریه مشخص دانسته است در جلسه مورخ 1393/07/26 خانم ن. م. گفته است اواخر شهریور سال 1392 آقای م. ع.ب. به واسطه خواهر و شوهر خواهرشان از بنده خواستگاری کردند و پس از آشنائی اولیه با توجه به آشنائی نسبی با خانواده خواهرشان قرار بله برون را برای شب عید غدیر گذاشتیم و قرار بر این شد که عقد نکاح قبل از عروسی گذاشته شود امّا با توجه به اینکه منزل مادر ایشان میگون بوده و ما برای رفت و آمد از لحاظ محرمیت مشکل داشتیم قرار صیغه محرمیت را با آقای ح. ز. گذاشتیم و هم چنین مهریه درشب بله برون با حضور اقوام من و ایشان 400 سکه بهار آزادی و یک سفر حج تعیین و توسط حضار ثبت و امضا شده روزی که حضور آقای... رفتیم ( 1393/08/07 ) ایشان گفتند اگر تصمیم جدی به ازدواج دارید الان صیغه محرمیت عقد دائم را با مهریه تعیین شده جاری می کنم و از پدر و مادر من و مادر ایشان که حضور داشتند اجازه گرفتند و صیغه عقد جاری شد در ادامه اظهارات خود گفته است آمادگی برای ادای سوگند برای صیغه عقد نکاح دائم توسط آقای آیت اله.... با مهریه دارم وکیل آقای ع.ب. گفته است موکل حسب اظهارات منکر حضور در دفتر آیت اله... نمی‌باشد و حتی منکر اجرای صیغه عقد اما اظهار می‌دارد صیغه موقت با مهریه 6 سکه بهار آزادی خوانده شده است حتی پدرشان اعلام می‌نماید از هیچ نظر آماده شرایط عقد دائم نبوده است چرا که بیشتر از مادر ایشان هیچ یک از بستگان و خانواده درجه یک حضور نداشته اند کمااینکه عکس های تقدیمی از ناحیه خواهان موید این مسئله می‌باشد تقاضای احضار آیت اله... و استماع شهادت ایشان را دارم چرا که اگر چنین اقدامی از ناحیه ایشان در صورت اجرای صیغه عقد نکاح دائم صورت گرفته باشد تخلف محسوب می‌گردد بدون قید و ثبت در دفاتر رسمی لذا تقاضای احضار ایشان مورد استدعاست دادگاه پس از اخذ توضیحات فوق الذکر با اعلام ختم دادرسی به شرح دادنامه --- بدین شرح انشاء رای نموده است (رای دادگاه)» خانم ن. م. دادخواستی به طرفیت آقای م. ع.ب. فرزند به خواسته ثبت واقعه نکاح دائم با مهریه 400 عدد سکه بهار آزادی وسفر حج تمتع تسلیم نموده‌اند ووکیل خواهان مدعی جاری شدن صیغه نکاح دائم توسط حجت الاسلام....با مهریه فوق گردیده است وکیل خوانده ضمن رد دعوی مطروحه وقوع نکاح موقت توسط عاقد در حضور والدین زوجین را با مهریه 6 عدد سکه بهار آزادی پذیرفته است با امعان نظر به محتویات پرونده صرفنظر از اینکه در صورت اختلاف در نوع نکاح اصل بر نکاح دائم است با توجه به اینکه وکلای طرفین وقوع عقد از ناحیه فرد کاملا مطلع از مسائل شرعی را تایید نموده‌اند وبا توجه به عدم تجویز نکاح موقت برای دختران باکره در شریعت اسلام وبا در نظر گرفتن شهادت شهود وسایر قرائن وامارات با لحاظ اینکه در سند عادی تنظیمی در مراسم خواستگاری مهریه با ترتیب درخواست شده قید گردیده است دادگاه دعوی را وارد تشخیص داده وبا احراز وقوع عقد نکاح دائم حکم فیمابین طرفین مستندا به ماده 1062 قانون مدنی وماده 10 قانون ثبت احوال حکم به ثبت واقعه نکاح دائم با مهریه 400 عدد سکه بهار آزادی وسفر حج تمتع فیمابین خانم ن. م. وآقای م. ع.ب. صادر واعلام می‌نماید.» از این رای آقای م. ع.ب. با وکالت دو نفر از وکلای پایه 1 دادگستری تجدیدنظرخواهی نموده است و عمده اعتراض وکلای تجدیدنظر خواه این است که اظهارات والدین تجدیدنظر خوانده که ذینفع در دعوی محسوب می‌شوند و نیز شهادت فردی که در جلسه عقد نبوده است کافی بر اثبات زوجیت با توجه به انکار موکل نبوده و تحقیق از عاقد آقای... ضرورت داشته است رسیدگی مجدد و نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته را خواستار شده است پرونده پس از تبادل لوایح به شعبه --- تجدیدنظر استان ارجاع شده است دادگاه با تعیین وقت جهت رسیدگی و دعوت طرفین به خواهان تذکر داده است آقای... را به عنوان عاقد در روز رسیدگی معرفی نمایند در جلسه مورخ 1393/11/12 وکیل تجدیدنظرخواه گفته است در پرونده هیچگونه شهادتی دلیل بر وقوع عقد به صورت شرعی وجود ندارد عاقدی که اعلام شده است ادای شهادت ننموده است تقاضای دادنامه تجدیدنظرخواسته را دارم دادگاه خطاب وکیل تجدیدنظر خوانده مطالب خود را بیان نمایند. پاسخ داده است با اقرار صریح تجدیدنظر خواه در صحن دادگاه محترم مبنی بر اجرای صیغه ازدواج توسط آقای... دادگاه را بی نیاز از رسیدگی به هر دلیل دیگر می‌نماید صرفنظر از اینکه موضوع شهادت در محضر دادگاه محترم بدوی صورت گرفته در صورت صلاحدید درخواست احضار شهود مورد استدعاست دادگاه تحقیق از حاج آقا... را که اظهارات وی موثر در قضیه است ضروری دانسته لذا اجرای این امر را به عهده احد از مددکاران دانسته که در معیت طرفین در محل سکونت حاج آقا ز. مراجعه و اجرای صیغه نکاح اعم از دائم یا موقت را استعلام و نتیجه را اعلام نمایند در برگ 66 پرونده گزارش مددکار در تحقیق از حاج آقا... که مردی روحانی می‌باشد ولی از نظر جسمانی مشکلات دارد و از نظر عقلی در سلامت کامل قرار داشته است بدین شرح اعلام شده من دفتر ازدواج ندارم گاهی به جهت آشنائی با افراد و یا اگر خانواده شهدا باشند بین افراد صیغه عقد جاری می کنم و هرگز عقد موقت جاری نمی کنیم و حضور ذهن ندارم که زوجین حاضر نزد من آمده اند لیکن اگر من عقد آنان را جاری نموده ام یقینا عقد دایم بوده است من عقد موقت جاری نمی کنم وی حاضر به امضا اظهارات خود نگردید دادگاه تجدیدنظر با اعلام ختم دادرسی در تاریخ 1393/12/05 تجدیدنظرخواهی آقای م. ع.ب. با وکالت آقای ر.الف. ل. و م. د.ف. با توجه به اینکه رای بدوی صحیحا و موجها صادر شده و مستندات رای صحیح بوده و نقص که موجب نقض رای شود در پرونده مشاهده نمی شود از لحاظ رعایت اصول و قواعد دادرسی بلا اشکال است لذا با رد تجدیدنظرخواهی وکلای آقای م. ع.ب. رای بدوی را عینا تایید نموده است اکنون از این رای وکلای آقای ع.ب. فرجام خواهی نموده‌اند که هنگام شور لایحه آنان نیز با گزارش پرونده قرائت می‌شود.هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای عبدالعلی ناصح عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای محمدحسین ارجمند دادیار دیوان عالی کشور اجمالا مبنی بر صدور رای شایسته با توجه به محتویات پرونده مورد استدعاست. در خصوص دادنامه شماره --- فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رای می دهد:

صرفنظر از اینکه صدور حکم بر الزام زوج به ثبت واقعه نکاح فی نفسه قابلیت فرجامخواهی با توجه به ماده 368 قانون آیین دادرسی مدنی ندارد و رای صادره از دادگاه تجدیدنظر قطعی محسوب می‌شود. چون دادگاه محترم در ماهیت عقد نکاح نیز رسیدگی نموده است و نتیجه رسیدگی به عمل آمده نیز موید اثبات حقانیت زوجه بر خواسته بوده است اصرار وکلای محترم بر مخدوش دانستن رابطه زوجیتی که با عقد متکی به ایجاب و قبول زوجین منعقد و برقرار شده است فاقد توجیه به نظر می‌رسد زیرا در رسیدگی های معموله هیچگاه صریحا منکر وقوع عقد نکاح فیمابین نبوده اند بلکه سعی در مخدوش ساختن اظهارات شهود و خانم ن. م. داشته اند درحالی که وی همواره بر وقوع عقد زوجیت دائم با مهریه اعلامی تاکید داشته که شهود تعرفه شده و والدین او نیز بر این امر گواهی داده اند و رای دادگاه براساس محتویات پرونده از حیث موازین شرعی و قانونی واجد ایراد و اشکال درخور نقض می‌باشد نتیجتا با رد فرجام خواهی به عمل آمده مستندا به ماده 37 قانون آیین دادرسی مدنی رای فرجام خواسته را ابرام می‌نماید.

شعبه --- عالی کشور - رئیس و مستشار و عضو معاون

علی رازینی - عبدالعلی ناصح - محسن یکتن خدائی