تاریخ نظریه: 1395/08/12
شماره نظریه: 7/95/1935
شماره پرونده: 604-1/7-95
استعلام:
1- ماهیت ارث زن در اموال غیرمنقول بهای اعیانی و عرصه اموال غیرمنقول چیست؟ حق عینی است یا دینی؟ با توجه به ماده 648 قانون مدنی که حق اولویت برای استیفای بهای عرصه اعیان از خود آن عین است آیا به نوعی حق عینی تبعی مثل رهن برای زوجه ایجاد می‌شود یا خیر؟
2- با توجه به ماهیت مذکور آیا اگر در جایی که 3 وراث هستند 2پسر و یک زن و ملک بین دو پسر به میزان هر یک 3 دانگ تقسیم شود و بهای اعیانی و عرصه به میزان 8/1 به زوجه تعلق گیرد برای تقسیم آن مال مشاعی غیر قابل تقسیم از لحاظ اداره ثبت درخواست دستور فروش شود آیا در این رسیدگی لزوماً باید زوچه نیز در دادرسی حضور داشته باشد چرا که یک حق عینی غیر مستقیم بر ملک دارد و ذی نفع است و یا اینکه حق زوجه دین است و نیازی به حضور او و طرف دعوا قرار گرفتن نیست و فقط حق تقدم دارد تا در صورت استنکاف از پرداخت بهای عرصه اعیان از همان مال توقیف کند.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
11و2- یاتوجه به ماده 948 قانون مدنی، در صورت امتناع ورثه از اداء قیمت اموال غیر منقول به زوجه، وی می‌تواند حق خود را از عین اموال استیفا کند، بنابراین، در این حالت اموال غیر منقول موضوع ارث، وثیقه طلب زوجه از جهت میراث می‌باشد به عبارت دیگر زوجه نسبت به اموال مذکور دارای حق عینی بوده و وارث تا پرداخت حق زوجه حق تصرف و تغییر و انتقال عین (اموال غیر منقول) را ندارند که با توجه به مراتب و وجود حق عینی برای زوجه در دعوای تقسیم با فروش مال مشاعی لزوماً وی می بایست طرف دعوا قرار گیرد.