صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1395/08/27
برگزار شده توسط: استان کرمان/ شهر کرمان
موضوع
قابل مطالبه بودن اجرت المثل در هر زمان و مرجع صالح برای رسیدگی به آن
پرسش
آیا نهاد حقوقی اجرت المثل ایام زندگی مشترک همانند مهریه هر زمانی قابل مطالبه است؟ مرجع صالح به رسیدگی کدام است ؟ تفاوت آن با نحله چیست ؟
نظر هیئت عالی
اولاً- مطالبه‌ی اجرت‌المثل ایام زندگی مشترک منوط به تحقق سه شرط است: 1.مطابق عرف زندگی مشترک بین زوجین واقع شده باشد. 2.زوجه در انجام کارهای مربوط به زندگی مشترک قصد تبرع نداشته باشد. 3. عرفاً برای کارهایی که زوجه انجام داده، اجرت وجود داشته باشد و با حصول شرایط مذکور همانند مهریه با طرح دعوای حقوقی و هر زمان قابلیت مطالبه دارد. (مستفاد از ماده‌ی 336 ق.م)
ثانیاً- مرجع رسیدگی به دعوای مطالبه‌ی اجرت‌المثل محاکم (حقوقی-خانواده) می‌باشند. از آنجایی که در بند ج ماده 9 قانون شورای حل اختلاف اسمی از اجرت المثل برده نشده است و از سوی دیگر در قانون حمایت که موخر‌التصویب می‌باشد و قانون خاص است، مطالبه‌ی اجرت‌المثل یکی از دعاوی خانواده ذکر شده؛ لذا شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به دعوی مطالبه اجرت المثل ایام زندگی مشترک را ندارد.
نظر اتفاقی
اولا رسیدگی به این دعوا خارج از صلاحیت ذاتی شورای حل اختلاف است چون در ماده 9 قانون شورای حل اختلاف نامی از آن برده نشده و ثانیا اجرت المثل در مقابل کارهایی است که زوجه در منزل زوج با اذن یا اجازه وی بدون قصد تبرع انجام داده که عرفا برای آن اجرت وجود داشته باشد لذا طبق تبصره ماده 336 قانون مدنی که این تبصره مطلق است اجرت المثل همانند مهریه حق زوجه است و هر لحظه و هر زمانی می‌تواند آن را مطالبه نماید و دیگر مثل قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق با توجه به قانون حمایت خانواده جدید آن شرایط که طلاق به در خواست زوجه نباشد طلاق ناشی از تخلف زوجه از وظایف زوجیت نباشد و به لحاظ سوء رفتار زوجه نباشد نیست و قبل از طلاق قابل مطالبه است و بعد از فوت زوجه از سوی ورثه قابل مطالبه است و حق نحله مر بوط به مقدار زندگی است که زوجه با زوج سپری نموده و هر دو در یک حکم مانعه الجمع هستند زمانی حق نحله به زوج تعلق می‌گیرد که اجرت المثل برای وی تعیین نشده باشد یا تعیین اجرت المثل حق نحله منتفی است موید این مطلب بند ب و الف قانون مقررات مر بوط به طلاق است.