تاریخ نظریه: 1401/06/12
شماره نظریه: 7/1401/561
شماره پرونده: 1401-9/1-561 ح
استعلام:
در خصوص مطالبه اجرت‌المثل ایام زوجیت توسط زوجه، آیا مستند رسیدگی به این خواسته ماده 265 قانون مدنی است و باید در این خصوص نیز اصل را بر عدم تبرع دانست و بدون ارائه دلیل و صرفاً با مطالبه زوجه حکم به نفع وی صادر شود یا مطابق ماده 336 این قانون ارائه ادله اثباتی به شرح مذکور در این ماده بر عهده زوجه است و دادگاه با بررسی ادله ابرازی اتخاذ تصمیم می‌کند؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً، حکم مقرر در ماده 265 قانون مدنی ناظر بر دعوای استرداد مال است و به مطالبه اجرت‌المثل که ذیل مبحث چهارم از فصل دوم باب دوم قانون مدنی با عنوان «در استیفا» قرار می‌گیرد، ارتباطی ندارد و لذا در فرض سوال اجرت‌المثل ایام زوجیت از سوی زوجه، به سبب استیفای از عمل غیر و بر اساس تبصره الحاقی به ماده 336 قانون مدنی قابل مطالبه است.
ثانیاً، از آن‌جایی که زوجه با هدف تداوم زندگی مشترک و استحکام بخشیدن به آن، امور منزل را انجام می‌دهد، سکوت وی در خصوص اجرت‌المثل در زمان انجام این کار را نمی‌توان حمل بر قصد تبرع وی تلقی کرد.
ثالثاً، قانون‌گذار در تبصره ماده 336 قانون مدنی (الحاقی 1385/10/23) در مقام تغییر مدعی و منکر و تحمیل بار اثبات بر زوجه نبوده است. عبارت «با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود» مندرج در تبصره یادشده مفید این معنا نیست که بار اثبات بر عهده زوجه است؛ و از آن‌جایی که قانون‌گذار عبارت «اثبات کند» را به کار نبرده است و وفق عمومات نافی را نفی کافی است، اثبات هر ادعایی از جمله ادعای تبرعی بودن اقدامات فرض سوال تابع عمومات و بر عهده مدعی (زوج) است.