صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/05/22
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر نائین
موضوع
عدم تمکین زوجه در عقد موقت پس از دریافت مهریه
پرسش
چنانچه حکم الزام به تمکین زوجه در ازدواج موقت صادر شده باشد و زوجه مبادرت به تمکین ننماید و از طرفی زوجه مطالبه مهریه نموده باشد؛ آیا نامبرده ذی‌حق در وصول کل مهریه است؟
نظر هیئت عالی
در نکاح منقطع اگر شرطی یا توافقی بر تناسب مهریه با تمکین به عمل نیامده باشد، مانعی برای مطالبه مهریه زوجه وجود ندارد؛ لیکن اگر زوجه پس از دریافت مهریه از تمکین خاص امتناع کند، مهریه قابل استرداد است؛ لذا نظریه اکثریت مطلوب است.
نظر اکثریت
به محض انعقاد عقد (اعم از نکاح دائم یا موقت) طبق ماده 1082 قانون مدنی، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید و لذا در عقد موقت نیز این قاعده جاری است. صیغه موقت در غالب موارد آن مبتنی بر شرایط توافق شده طرفین در حین عقد است، لذا اگر بین طرفین در زمان عقد شرطی برای مهریه و تناسب آن با تمکین قید نشده باشد، نمی‌توان ارتباطی بین مهریه و الزام به تمکین برقرار کرد. در نتیجه عدم تمکین زوجه در عقد موقت مانع از دریافت مهریه ایشان نخواهد بود. اطلاق «عقد» مندرج در ماده‌ی مذکور و قاعده « تَرکُ الإستِفصالِ دِلیلٌ عَلی الإطلاقِ» نیز موید نظریه فوق است.
نظر اقلیت
هرچند به موجب ماده 1082 قانون مدنی، زن به محض انعقاد عقد نکاح مالک مهریه می‌گردد؛ اما از آن جایی که فلسفه عقد نکاح موقت استمتاع جنسی زوجین می‌باشد و از طرفی محکومیت زوجه به تمکین در عقد موقت هیچ اثر عملی نخواهد داشت؛ لذا به نظر می‌رسد در صورت عدم تمکین و نبودن عذر پرداخت، مهریه بالنسبه ساقط می‌شود. در همین راستا آیت اله العظمی محمدتقی بهجت می‌فرماید: می‌تواند با رجوع به محاکم شرعی زوجه را مجبور به تمکین کنند و در هر صورت با عدم تمکین و نبودن عذر از مهریه بالنسبه ساقط می‌شود. آیت اله العظمی میرزا جواد تبریزی می‌فرماید: در صورتی که معذور نباشد چنانچه شرط عدم تمکین از نزدیکی یا استمتاعات دیگر نشده باشد، از مهریه بالنسبه کسر می‌شود و الله العالم. حضرت آیت اله العظمی امام خامنه‌ای (مُدَّظِلُّهُ العالی) می‌فرمایند: در عقد انقطاعی، زوج می‌تواند نسبت به مدتی که زوجه تمکین نداشته از مهرش کم کند. و الله العالم. آیت اله العظمی سیدعلی سیستانی می‌فرماید: (می‌تواند مهر را به او ندهد. و اگر در بعضی از زمان تمکین کرده است به نسبت مستحق مهر است).