هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی
شماره پرونده: ه- ع/9802469 شماره دادنامه: 9909970906010857 تاریخ: 7/7/99
شاکی: عباس جفائی
طرف شکایت: هیات دولت
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 3 آیین‌نامه اجرایی بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 72 و 77 و تبصره ماده76 قانون تامین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب 1371- مصوب 1380
شاکی دادخواستی به طرفیت هیات دولت به خواسته ابطال ماده 3 آیین‌نامه اجرایی بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 72 و 77 و تبصره ماده76 قانون تامین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب 1371- مصوب 1380 به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:
ماده 3- کارفرمایان کارگاه های دایر که از تاریخ تصویب این آیین‌نامه تمام یا برخی از مشاغل آنها در کمیته های بدوی و تجدید نظر استانی یا شورای عالی حفاظت فنی، سخت و زیان آور شناخته شده یا می‌شود مکلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته یا شورا حسب مورد نسبت به ایمن سازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و استانداردهای مشخص شده در قانون کار و آیین‌نامه های مربوط (مصوب شورای عالی حفاظت فنی) و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام و صفت سخت و زیان آوری مشاغل موضوع بند (الف) ماده 1 را حذف و نتیجه را کتباً به کمیته بدوی موضوع ماده 8 این آیین‌نامه برای بررسی و تایید گزارش نمایند.
تبصره: وزارتخانه های کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلفند کارگاه هایی که مشاغل آنها سخت و زیان آور شناخته شده است و یا طبق این آیین‌نامه سخت و زیان آور تعیین می‌گردد پس از گذشت مهلت مقرر در این ماده بازدید و نتیجه را کتباً به کمیته بدوی استان گزارش نمایند.
دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
مخالفت با روح ماده 85 قانون کار که جهت صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور مقرر نموده سریعاً نسبت به وضع عوامل مضر بکوشد فلذا باید فرصت دو ساله به کارفرما حذف شود و کارفرما مکلف شود بلافاصله بعد از تصویب سخت و زیان آور بودن مشاغل کارگاه در کمیته مشاغل سخت و زیان آور، نسبت به ایمن سازی عوامل و شرایط محیط کار اقدام نماید.
در پاسخ به شکایت مذکور، معاونت حقوقی رئیس جمهور به موجب لایحه مثبوت به شماره 98-2469-3 مورخ 19/5/99 به طور خلاصه توضیح داده است که:
1- متن مورد شکایت عین عبارت مقنن در جزء 1 بند (الف) تبصره 2 اصلاحی ماده 76 قانون تامین اجتماعی است.
2- اگر کارگاه در معرض خطر یا حادثه باشد وفق ماده 105 قانون کار عمل می‌شود ولی در اینجا کارگروه در مواجهه ی طولانی مدت با عوامل زیان آور قرار دارد و رفع صفت سختی و زیان آوری مشاغل با بررسی، شناسایی و اندازه گیری عوامل بیماری زا و طراحی و اقدام در حذف آن انجام می‌شود که زمان بر است.
3- ماده 85 قانون کار متضمن لازم الاجرا بودن دستورالعمل های ایمنی و بهداشتی می‌باشد که در ماده 5 آیین‌نامه مورد شکایت هم انعکاس یافته است.
جلسه هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی در تاریخ 31/6/1399 تشکیل گردید و درخواست ابطال ماده 3 آیین‌نامه اجرایی بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 72 و 77 و تبصره ماده76 قانون تامین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب 1371- مصوب 1380 در جلسه مطرح و اعضا به اتفاق آرا به شرح ذیل مبادرت به صدور رای نمودند:
رای هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی
نظر به اینکه اولاً ماده 105 قانون کار که اشعار می دارد: «هرگاه در حین بازرسی، به تشخیص بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه ای احتمال وقوع حادثه و یا بروز خطر در کارگاه داده شود، بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه‌ای مکلف هستند مراتب را فوراً و کتباً به کارفرما یا نماینده او و نیز به رئیس مستقیم خود اطلاع دهند.» ناظر به مسائل خطرناک و حوادث قریب الوقوع و با احتمال بالاست لذا مصوبه مورد اعتراض که پیرامون مشاغل سخت و زیان آور است به لحاظ فقدان خطر قریب الوقوع در محل اشتغال سخت و زیان آور موضوعاً ارتباطی به ماده مذکور ندارد. ثانیاً مقرره معترض عنه در اجرای بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 72 و 77 و تبصره ماده76 قانون تامین اجتماعی تصویب شده است بند قانونی پیش‌گفته با درنظر گرفتن زمان‌بر بودن ایمن سازی محیط در برابر شرایط سخت و زیان آور مهلت دوساله برای این موضوع درنظر گرفته است و مقرره مورد اعتراض عیناً مطابق مفاد قانون تصویب شده است؛ بنابراین ماده 3 آیین‌نامه اجرایی بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 72 و 77 و تبصره ماده76 قانون تامین اجتماعی مغایر قانون و خارج از حدود اختیار نبوده و در نتیجه قابل ابطال تشخیص نمی گردد.رای صادره به استناد (ب) ماده 84 قانون دیوان صادر و ظرف بیست روز از تاریخ صدور از جانب رییس محترم دیوان یا ده نفر از قضات محترم دیوان قابل اعتراض است.
غلامرضا مولابیگی - رییس هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی دیوان عدالت اداری