صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1383/09/07
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گرگان
موضوع
عدم حضور خریدار در موعد مقرر در قرارداد برای تنظیم سند انتقال
پرسش
در قراردادی مقرر شد: «چنان‌چه خریدار در روز موعود جهت تنظیم سند رسمی انتقال مبیع در دفترخانه اسناد رسمی شماره... شهرستان... حضور نیابد بایع می‌تواند یک جانبه معامله را فسخ کند و خریدار حق مراجعه و مطالبه بیعانه پرداختی را ندارد.» با فرض عدم حضور خریدار در موعد مقرر در محل مذکور و بنا به عذر ابتلا به بیماری که قادر به حرکت نبوده، آیا بیماری موصوف می‌تواند از معاذیر موجه برای خریدار باشد؟ با توجه به مواد 226 تا 230 قانون مدنی مستدلاً جواب را بیان فرمایید.
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (*1) مدنی: عدم حضور خریدار در موعد مقرر در قرارداد برای تنظیم سند رسمی انتقال به عذر ابتلا به بیماری که قادر به حرکت نبوده از مصادیق مانع خارجی محسوب می‌شود و با این ترتیب شرایط تحقق تخلف از شرط و ایجاد خیار فسخ برای بایع محقق نبوده است.
مشتری می‌تواند اجرای مفاد تعهد و الزام بایع را به تنظیم سند رسمی انتقال بخواهد. دادگاه در صورت احراز صحت عذر موجه خریدار، ادعای فسخ قرارداد را از ناحیه فروشنده مردود اعلام خواهد کرد. با این ترتیب نظر اکثریت قضات دادگستری گرگان تأیید می‌شود.
نظر اکثریت
نظر به این‌که بیماری متعهد (خریدار) به ویژه بیماری که قادر به حرکت نبوده عذر خارجی محسوب می‌شود، دادگاه باید در اجرای مواد 227 و 229 قانون مدنی به دفاع خریدار که همان بیماری است رسیدگی کند. چنان‌چه عذر او را موجه تشخیص دهد دعوای فسخ بایع مردود است. لازم به ذکر است خریدار باید ثابت کند که تلاش جهت اجرای تعهد و رفع بیماری خویش در حدود متعارف اقدام کرده است.
نظر اقلیت
نظر به این‌که تعهد در روز موعود و ضمن‌عقد انجام نیافته طبق مواد 221 و 222 قانون مدنی متعهد ملزم به انجام آن بوده و در صورت عدم حضور فروشنده مجاز به فسخ معامله است. ماده 219 قانون مدنی نیز موید این نظر است.