صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1387/11/10
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر آمل
موضوع
جایگزینی سفته به جای سکه در مَهر و چگونگی وصول آن
پرسش
شوهری در قبال مَهر همسرش با وی توافق می‌نماید که به میزان تقریبی بهای سکه‌ها سفته به وی بدهد که هر وقت بخواهد جهت دریافت آن اقدام کند و با افزایش قیمت سکه‌ها، زوجه جهت دریافت وجه سفته‌ها اقدام نمی‌کند، ولی درخواست دریافت مَهر خود را از دادگاه می‌نماید. با این ترتیب، آیا شوهر موظف به پرداخت وجه سفته‌ها می‌باشد یا پرداخت مَهر بر اساس سکه‌های طلا صورت می‌گیرد؟(ضمناً سفته‌ها فاقد اعتبار می‌باشد).
نظر هیئت عالی
وقتی متعهد و متعهدٌله به تعهد جدیدی که قائم‌مقام تعهد اصلی است به جهتی از جهات تراضی نمایند، در این‌صورت متعهد نسبت به تعهد اصلی بری‌الذمّه می‌شود و ذمّه وی به تعهد جدید اشتغال پیدا می‌کند.
بنابراین، چون زوجین تراضی کرده‌اند که سفته‌ها جایگزین سکه شود، زوجه فقط استحقاق مطالبه بهای سفته‌ها را داشته و باید از طریق دادگاه در مقام احقاق حق خود برآید. همچنین در صورتی‌که دادن سفته‌ها به منظور اطمینان خاطر بیشتر و تضمین بوده باشد، زوجه می‌تواند در صورتی‌که ادعای خود را در این خصوص ثابت کند، در مقام مطالبه سکه‌ها برآید.
نظر اکثریت
با توجه به بند (1) ماده 292 قانون مدنی، این اقدام زن و شوهر و توافق آنان از موارد تبدیل تعهد می‌باشد. بدین‌گونه که متعهد و متعهدٌله به تبدیل تعهد اصلی به تعهد جدیدی که قائم‌مقام آن می‌شود به سببی از اسباب تراضی نمایند که در این‌صورت متعهدٌ‌به تعهد اصلی بری می‌شود. بنابراین، چون زن و شوهر توافق نموده‌اند که زن به‌جای تعهد اصلی که سکه‌ها به عنوان مَهر بوده است، از سفته‌های داده شده توسط شوهرش استفاده نماید. در این‌صورت شوهر از پرداخت مَهر و سکه‌های طلا بابت آن که تعهد اصلی وی بوده است بری می‌شود، زن فقط باید از طریق سفته‌ها جهت مطالباتش اقدام کند.
نظر اقلیت
این نوع توافق از مصادیق تبدیل تعهد نمی‌باشد چرا که در این مسئله زن و شوهر توافق نموده‌اند که زن هم بتواند مَهر و بهای سکه‌ها را از طریق سفته‌ها دریافت کند؛ یعنی سفته‌ها صرفاً وسیله پرداخت مَهر بوده است نه چیز دیگر. بنابراین، زن می‌تواند مَهرش را که همان سکه بوده است، مطالبه نماید و مرد موظف به تأدیه پرداخت مَهر می‌باشد.