صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/09/06
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر رشت
موضوع
صدق عنوان جرم «آدم ربایی» بر عمل ربایش اقارب
پرسش
پرونده ای تحت عنوان آدم ربایی در دادگاه کیفری 1 مطرح رسیدگی است. زوجه مدعی است با توجه به تشکیل زندگی مشترک با متهم مدتی با هم زندگی کرده، به علت حدوث اختلاف ناگزیر به ترک منزل مشترک شده است. متهم با وسیله نقلیه زوجه (همسرش) را در مسیر رفتن به منزل پدری خود سوار ماشین کرده و از محل متواری شده است پس از تصادف و واژگون شدن وسیله نقلیه، وی از محل حادثه سریعا ًخارج و خود را به منزل پدرش رسانده است. متعاقبا ً مبادرت به شکایت آدم ربایی و ایراد ضرب و جرح عمدی و تهدید با چاقو علیه شوهرش نموده است در مرحله دادسرا نسبت به سایر اتهامات به غیر از آدم ربایی قرار منع تعقیب صادر و قطعی شده است متهم به دفاع از اتهام انتسابی (آدم ربایی) اظهار داشته قصد آدم ربایی را نداشته و جهت مذاکره و گفتگو با همسرش در خصوص رفع اختلافات حاصله وی را سوار ماشین خود نموده است که به علت واژگونی خورو، شاکیه به منزل پدری خود رفته است؛
1) آیا سوار کردن همسر دائمی با وسیله نقلیه توسط شوهر از مصادیق آدم ربایی موضوع ماده 621 قانون مجازات اسلامی تعزیرات می‌باشد یا خیر؟ نفیاً یا اثباتاً اظهار نظر شود.
2) در صورتی که از مصادیق آدم ربایی نباشد چنانچه به عنف یا تهدید یا حیله وی را سوار ماشین کرده و از محل متواری شده باشد چطور؟
3) در صورتی که موضوع از مصادیق آدم ربایی باشد توجهاً به مدافعات متهم و انگیزه شرافتمندانه وی در این خصوص آیا موضوع از مصادیق بند پ ماده 38 قانون مجازات اسلامی محسوب می‌گردد یا خیر؟
4) در صورتی که توسط متهم نسبت به شاکیه تعرض جنسی نیز صورت گرفته باشد بدون رضایت شاکیه آیا در این خصوص نیز متهم قابلیت تعقیب دارد یا خیر؟
نظر هیات عالی
1و2- صرف وجود رابطه زوجیت بزه آدم ربایی موضوع ماده 621 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 (تعزیرات) را نفی نمی‌نماید ولیکن تشخیص موضوع و انطباق آن حسب شرایط حاکم بر پرونده و اقتضائات عرفی و چگونگی رفتار مرتکب به عهده مرجع قضایی رسیدگی کننده است.
3- در صورتی که شرایط مذکور در بند پ ماده 38 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 نظیر وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم احراز گردد، اعمال کیفیات مخففه فاقد منع قانونی است.
4- هرچند رفتار مرتکب در فرض پرسش از عنوان رابطه نامشروع خارج است و لیکن چنانچه رفتار متهم موجب وهن و هتک حیثیت شاکیه و یا ایراد صدمه بدنی نسبت به وی گردد، مرتکب مطابق قوانین مربوطه قابلیت تعقیب و مجازات را خواهد داشت.
نظر اکثریت
قطع نظر از رابطه زوجیت بین طرفین، با توجه به مفاد ماده 621 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات « متهم با هر قصدی شخصاً یا توسط دیگری شخصی را برباید... » بنابراین زوج مرتکب عمل آدم ربایی گردیده و چنانچه این عمل موجب آسیب جسمی شود مرتکب به حداکثر مجازات محکوم خواهد شد. البته این مجازات قابل تخفیف می‌باشد لیکن قابل تعلیق نیست و انگیزه مرتکب نیز تاثیری در انتساب بزه به وی ندارد. اما در خصوص اینکه عمل ارتکابی وی رابطه نامشروع موضوع ماده 637 قانون مجازات اسلامی تعزیرات بوده یا خیر با توجه به وجود علقه زوجیت بین طرفین هر چند به عنف انجام شده باشد مشمول عنوان مجرمانه ماده اخیرالذکر نمی‌باشد و در صورت ایجاد صدمه تعرض جنسی فقط زوجه می‌تواند مطالبه دیه نماید.
نظر اقلیت
با توجه به وجود علقه زوجیت بین طرفین اساساً جرم آدم ربایی و رابطه نامشروع منتفی بوده و عقیده بر برائت زوج دارند.
نظر ابرازی
با توجه به مفاد لایحه قانونی تامین امنیت زنان در برابر خشونت (که در حال حاضر در مجلس شورای اسلامی است) هر گونه رفتاری که سلامت روحی و روانی زن را به خطر اندازد مشمول مجازات مقرر در ماده 25 لایحه قانونی خواهد بود و در فرض سوال رابطه زوجیت این حق را به زوج جهت ربایش زن و تعرض به وی با خشونت را نخواهد داد. طبق مواد 1085 و 1115 قانون مدنی زن می‌تواند تا زمانی که مهر به وی تسلیم نشده از ایفاء وظایف زناشویی در مقابل شوهر امتناع نماید و ایضاً چنانچه بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی، مالی یا شرافتی برای زن باشد زن می‌تواند مسکن علی حده اختیار نماید... با توجه به مواد مذکور زوجه قانوناً مجاز به عدم تمکین بوده و از طرفی تعرض به زوجه ء دوشیزه (باکره) امتیازات قانونی زوجه را زایل می‌نماید. با توجه به جمیع جهات معنونه عمل ارتکابی زوج مصداق بارز آدم ربایی بوده و در صورت تعرض جنسی، فرد رباینده به حداکثر مجازات قانونی محکوم خواهد شد و در صورت ازاله بکارت نیز زوجه مستحق دریافت ارش البکاره می‌باشد.