صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1379/10/07
برگزار شده توسط: استان مازندران/
موضوع
زمان انتقال مالکیت در بیع شرط و اقامه طرح دعوای خلع ید علیه غاصب
پرسش
در بیع شرط، مالکیت از چه زمانی منتقل می‌شود؟ آیا کسی که در نتیجه بیع شرط متصرف ملکی است می‌تواند علیه غاصب طرح دعوا خلع ید کند؟ املاکی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی از ناحیه نهادها و سازمان‌های دولتی و عمومی به طور قطعی به مدت ده یا بیست ساله یا بیشتر به متصرفان واگذار شده از لحاظ حقوقی چیست؛ آیا بیع شرط است یا صلح؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (5): هر چند بیع خیاری (بیع شرط) با توجه به قانون ثبت ملک نیست، خریدار در بیع شرط تا زمان اجرای خیار، مالک منافع است و در صورتی که مال مورد مطالبه در تصرف انتقال‌گیرنده باشد می‌تواند علیه غاصب، خلع ید اقامه کند در مورد قسمت دوم سوال باید به ماهیت قرارداد منعقده بین طرفین دقت شود و با توجه به قالب عقد و قصد و اراده واقعی طرفین، وضعیت حقوقی آن را مشخص کرد.
نظر اتفاقی
انتقال از زمان وقوع معامله فی‌مابین طرفین صورت می‌گیرد هر چند قبض و اقباض محقق نشده باشد، لذا وجود شرط، در عقد مانع انتقال نبوده و نمائات و منافع منعقده متعلق به کسی است که در نتیجه اقاله مالک می‌شود. در مورد سوال دوم با وقوع عقد بیع شرط، مالکیت منتقل می‌شود زیرا که اقتضای عقد بیع، مالکیت مبیع و ثمن بوده است بنابراین طرح دعوا از ناحیه مالک صحیح بوده لکن نمی‌تواند تصرفی که نافی خیار باشد انجام دهد. در مورد بند سوم الفاظ عقود محمول بر معانی عرفیه است؛ بنابراین با توجه به وقوع قرارداد قصد و رضای طرفین مورد توجه است. در برخی از قراردادها انتقال مالکیت صریحاً افاده و استنباط می‌گردد و یا ممکن است به تحقق شرط و پرداخت آخرین قسط منوط باشد. بر اساس ماده 10 قانون مدنی، قرارداد فی‌مابین نافذ است و در صورتی‌که مفاد قرارداد مبین بیع شرط باشد که در فقه از آن به نام خیار رد ثمن یاد می‌شود مشمول مقررات بیع شرط از جمله ماده 459 قانون مدنی خواهد بود.