صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1382/01/16
برگزار شده توسط: استان خراسان شمالی/ شهر بجنورد
موضوع
تکلیف دادستان در زمانی که شخصی حاضر به قیمومت مجنون نباشد.
پرسش
در صورتی‌که کسی اعم از بستگان و اشخاص غیروابسته و معتمدین محلی حاضر به پذیرش قیمومت شخص مجنون نگردند تکلیف قانونی دادستان و رئیس حوزه قضایی چیست؟
نظر هیئت عالی
نظر به این‌که مطابق ماده 1218 قانون مدنی برای اشخاص ذیل نصب قیم می‌شود:
1. برای صغاری که ولی خاص ندارند.
2. برای مجانین و اشخاص غیررشید که جنون یا عدم رشد آن‌ها متصل به زمان صغر آن‌ها بوده و ولی خاص نداشته باشند.
3. برای مجانین و اشخاص غیررشید که جنون یا عدم رشد آن‌ها متصل به زمان صغر آن‌ها نباشد، چنان‌چه قیمومت و نگهداری مجنون را کسی اعم از بستگان و غیر آن نپذیرند دادستان مجنون را جهت نگهداری و درمان به مراکز سازمان ذی‌ربط اعزام و دایره سرپرستی دادسرای عمومی، اداره اموال را تصدی و مطابق ماده 1219 قانون مدنی در جهت نصب قیم اقدام خواهد کرد.
نظر اتفاقی
با توجه به مواد قانون مدنی در صورتی‌که جنون شخص متصل به زمان صغر وی باشد طبق ماده 1180 قانون مذکور محجور تحت ولایت پدر یا جد پدری حسب مورد می‌باشد و در صورتی‌که ولی خاص حضور داشته باشد، دادستان می‌تواند ولی قهری را جهت سرپرستی و نگهداری مجنون ملزم نماید ولی در صورتی‌که اولیای خاص نباشند و یا این‌که ایشان به دلیلی نتوانند در امور محجور دخالت نمایند و یا این‌که جنون متصل به زمان صغر نباشد بر اساس ماده 1218 قانون مدنی باید نصب قیم صورت گیرد که دادستان یا رئیس حوزه قضایی اشخاصی را که برای قیمومت صالح بدانند به محکمه معرفی می‌کنند و محکمه از میان آن اشخاص یک یا چند نفر را به سمت قیمومت معین و حکم نصب ایشان را صادر می‌کند و بر اساس ماده 1224 قانون مدنی حفظ و نظارت در امور صغار و مجانین و اشخاص غیررشید مادام‌که برای آن‌ها قیم معین نشده برعهده مدعی‌العموم است.
علاوه بر مقررات قانون مدنی فقهای عظام نیز ولایت حاکم را در مواردی‌که محجورین ولی خاص نداشته باشند پذیرفته‌اند که وی می‌تواند این ولایت را از طریق نماینده خود اعمال کند و در صورتی‌که مجتهد جامع‌الشرایط برای اداره امور محجورین نباشد عدول مومنین، سرپرستی و اداره امور محجورین را عهده‌دار امور محجورین می‌کند و هر یک به تنهایی یا با مشارکت دیگران می‌توانند در این زمینه با رعایت غبطه و مصلحت محجور اقدام نمایند.